Page 7 - ภาษา ประวัติศาสตร์ท้องถิ่น และสภาพสังคมวัฒนธรรมภาพสะท้อนจากภูมินามหมู่บ้านในจังหวัดสตูล

ปีที่ 10 ฉบับที่ 2 พฤษภาคม – สิงหาคม 2563

ภูมินามหมู่บ้านในจังหวัดสตูลสะท้อนให้เห็นถึงลักษณะทางธรรมชาติทั้งที่เป็นภูมิประเทศ

ที่หลากหลาย ซึ่งจำแนกได้เป็น 5 ลักษณะ

1.1 แหล่งน้ำ น้ำเป็นปัจจัยสำคัญในการดำรงชีวิตของมนุษย์ มนุษย์ใช้น้ำในการอุปโภคบริโภค
เพาะปลูกและเลี้ยงสัตว์ต่าง ๆ ดังนั้นจะเห็นได้ว่าชื่อหมู่บ้านที่ตั้งใกล้แหล่งน้ำธรรมชาติจะมีคำว่า ห้วย หนอง

คลอง วัง ได้แก่ บ้านน้ำร้อน บ้านห้วยลึก บ้านห้วยน้ำดำ บ้านท่าคลองใต้ บ้านปลักใหญ่ใจดี บ้านปลักซิมปอ

บ้านหนองยูง บ้านวังปริง บ้านวังสายทอง บ้านวังยาว บ้านวังช่อนชัย บ้านคลองขุด บ้านท่าคลอง
บ้านคลองตาย บ้านคลองบาราเกต บ้านคลองลึก บ้านคลองลิกี บ้านคลองสองปาก บ้านคลองบัน บ้านคลอง

ห้วยบ่าบ้านคลองน้ำเค็ม บ้านตะโละน้ำ บ้านท่าหิน บ้านริมห้วย บ้านท่าศิลา เป็นต้น

1.2 เกาะ หรือหาด เป็นลักษณะอย่างหนึ่งที่เกิดขึ้นเองตามธรรมชาติ ซึ่งจังหวัดสตูลมีพื้นที่ส่วน
หนึ่งเป็นเกาะประมาณ 105 เกาะ คำที่ใช้เรียกภูมิประเทศลักษณะนี้ คือ “เกาะ” และ “หาด”ได้แก่ บ้านเกาะ

ยะระโตดนุ้ย บ้านเกาะยะระโตดใหญ่ บ้านเกาะหลีเป๊ะ บ้านเกาะนก บ้านหาดทรายยาว บ้านเกาะยาว บ้าน

เกาะแอหลัง บ้านเกาะเปลว เป็นต้น
1.3 ท้องทุ่งเป็นที่ราบโล่งโดยบางครั้งอาจหมายถึงพื้นที่ที่เป็นท้องนาหรือทุ่งนาด้วย ซึ่งทำเล

ประเภทนี้มักจะเป็นที่เลี้ยงสัตว์ เพื่อไว้ใช้งานและเป็นอาหาร ทุ่งหญ้าเป็นสถานที่ที่ชาวบ้านนำสัตว์มาเลี้ยงใน

ตอนเช้าแล้วนำไปบ้านในตอนเย็น เมื่อไปกลับทุกวันทำให้ไม่สะดวกในการนำสัตว์กลับไปกลับมา จึงสร้างที่พัก
อาศัยเป็นการชั่วคราว 2-3 วัน แล้วจึงนำสัตว์กลับบ้าน นานเข้าก็อพยพครอบครัวมาปลูกบ้านอย่างถาวรเพื่อ

สะดวกในการเลี้ยงสัตว์ เมื่อผู้คนอพยพมาอยู่มากเข้าก็กลายเป็นหมู่บ้าน การตั้งชื่อหมู่บ้านจะมีคำว่า “ทุ่ง”

“นา” “ไร่” “สวน” “ลาน” และลักษณะเด่นหรือความสำคัญของเหตุการณ์ในเขตนั้นมาตั้งชื่อ ได้แก่ บ้านทุ่ง
บ้านนาแค บ้านนาลาน บ้านทุ่ง บ้านนาปริก บ้านทุ่งพัก บ้านทุ่งริ้น บ้านท่านา บ้านนาทอน บ้านทุ่งดินลุ่ม

บ้านทุ่งเกาะปราบ บ้านทุ่งไหม้ บ้านทุ่ง เป็นต้น

1.4 เนิน ที่สูงหรือที่ดอน เป็นพื้นที่อีกลักษณะหนึ่งที่นิยมใช้สำหรับตั้งถิ่นฐาน เนื่องจากพื้นที่
จังหวัดสตูลมีสภาพทางภูมิประเทศเป็นที่ราบลุ่มและเป็นเขาเนินดิน สภาพพื้นที่เหล่านี้ได้กำหนดให้ชาวจังหวัด

สตูลได้เลือกที่ตั้งที่อยู่อาศัยเป็นโคกหรือควน (เนิน) สร้างบ้านเรือนเพื่อให้ปลอดภัยจากน้ำท่วม เมื่อถึงหน้าน้ำ

หรือน้ำทะเลขึ้นถึง ชื่อหมู่บ้านที่บ่งบอกทำเลที่ตั้งหมู่บ้านลักษณะนี้ ได้แก่ บ้านควนโพธิ์ บ้านโคกพิลา บ้านโคก
ไคร บ้านควนดินแดง บ้านหัวเขา บ้านโคกประดู่ บ้านโคกทราย บ้านควน บ้านควนโดน บ้านควนโต๊ะเหลง

บ้านควนสตอ บ้านหัวควน บ้านควนไสน บ้านควนเรือ บ้านโคกโดน บ้านควนเก บ้านควนโต๊ะ บ้านสายควน

บ้านควนปิหลายสา บ้านควนตำเสา บ้านเขาแดง บ้านควนดินดำ บ้านควนไสน บ้านควนใหญ่ บ้านโคกพะยอม
เป็นต้น

1.5 ป่าไม้ ปรากฏร่องรอยการตั้งหลักแหล่งถิ่นฐานอยู่ใกล้แหล่งวัตถุดิบ คือ ใกล้ป่า ป่าเขา เพื่อ

สะดวกในการหาของป่า การทำมาหากิน จึงมีชื่อเรียกตามลักษณะทำเลที่ตั้ง การประกอบอาชีพหรือตาม
ลักษณะของทรัพยากรในแหล่งนั้น ๆ โดยมากมักมีชื่อต้นไม้ปรากฏอยู่ในชื่อหมู่บ้าน ได้แก่ บ้านทุ่งตำเสา บ้าน

ควนไสน บ้านป่าพน บ้านท่ายาง บ้านป่าเสม็ด บ้านช่องไทร บ้านลานเสือ บ้านบากันใหญ่ บ้านบากันโต๊ะทิด

เป็นต้น

193