Page 10 - ภาษา ประวัติศาสตร์ท้องถิ่น และสภาพสังคมวัฒนธรรมภาพสะท้อนจากภูมินามหมู่บ้านในจังหวัดสตูล
P. 10
ปีที่ 10 ฉบับที่ 2 พฤษภาคม – สิงหาคม 2563
ท่าแพกลาง บ้านท่าแพใต้ บ้านท่าจีน เป็นต้น และ 2) การคมนาคมทางบก ได้แก่ บ้านย่านซื่อ บ้านท่าข้าม
้
ควาย เป็นตน
3. ภูมินามกับความเชื่อ วัฒนธรรมประเพณีท้องถิ่น
3.1 ภูมินามกับความเชื่อ
ความเชื่อเป็นธรรมชาติที่เกิดขึ้นกับมนุษย์ทุกคน ไม่ว่าของมนุษย์ในสมัยดึกดำบรรพ์หรือ
มนุษย์ในปัจจุบัน ความเชื่อเป็นเรื่องเกี่ยวกับจิตใจ เป็นแรงอำนาจอันเร้นลับอยู่ภายในจิตใจของมนุษย์ทั้งหลาย
เป็นแรงบันดาลใจให้มนุษย์สร้างสิ่งต่าง ๆ ขึ้นมากับความเชื่อ ความเชื่อเป็นตัวกำหนดพฤติกรรมของคนใน
สังคมนั้น ๆ ทั้งนี้เพราะคนในสังคมเมื่อมีความเชื่อในเรื่องใดแล้วย่อมประพฤติปฏิบัติและแสดงออกให้
สอดคล้องกับความเชื่อนั้น ๆ
ภูมินามหมู่บ้านในจังหวัดสตูล ปรากฏความเชื่อเข้ามาเกี่ยวข้องกับชื่อหมู่บ้านดังนี้ 1) ความ
เชื่อเรื่องวิญญาณบรรพบุรุษดังปรากฏชื่อหมู่บ้าน ได้แก่ บ้านควนยาหวา บ้านอุไดใต้ และบ้านควนโต๊ะเจ๊ะ
2) ความเชื่อเกี่ยวกับเจ้าที่เจ้าทางและเทพยดาทั้งหลายดังปรากฏชื่อหมู่บ้าน คือ บานทุ่งมะปรัง 3) ความเชื่อ
เรื่องธรรมชาติแบ่งออกเป็น 4 ประเภท คือ (1) ความเชื่อเรื่องต้นไม้ ชาวสตูลมีความเชื่อว่าต้นไม้ใหญ่จะมีอายุ
ยืนยาวและมีพลังอำนาจ มีรุกขเทวดาสิงสถิตอยู่สามารถปกป้องคุ้มครองคนในหมู่บ้านได้ ดังปรากฏชื่อ
หมู่บ้าน ได้แก่ บ้านโพธิ์ บ้านควนโพธิ์ บ้านห้วยไทร (2) ความเชื่อธรรมชาติบางแห่งว่ามีความศักดิ์สิทธิ์
มีวิญญาณสิงสถิตอยู่ได้แก่ บ้านลาหงา (3) ความเชื่อเกี่ยวกับเรื่องลึกลับมหัศจรรย์ ดังปรากฏเป็นชื่อหมู่บ้าน
ได้แก่ บ้านปากละงู บ้านมะหงัง บ้านทุ่งทะนาน บ้านเขาพญาบังสา (4) ความเชื่อและค่านิยมเกี่ยวกับมงคล
นาม เชื่อกันว่าหากตั้งชื่อหมู่บ้านด้วยคำที่เป็นสิริมงคล ก็จะส่งผลให้ผู้คนที่อยู่อาศัยในหมู่บ้านนั้นมีความสุข
ความเจริญตามไปด้วย จำแนกตามลักษณะการใช้คำที่มาประกอบในภูมินามได้เป็น 5 รูปแบบ ได้แก่
(1) การใช้คำที่แสดงถึงการพัฒนา คือคำว่า “พัฒนา” เช่น บ้านโคกมุดพัฒนา บ้านทุ่งพัฒนา บ้านควนพัฒนา
บ้านก้าวใหม่พัฒนา (2) การใช้คำที่แสดงถึงเงินทอง คือคำว่า “ทอง” หรือ “ทรัพย์” เช่น บ้านขุมทรัพย์
บ้านปาล์มทอง บ้านไทรทอง บ้านอุไร (อุไร หมายถึง ทอง) (3) การใช้คำที่แสดงถึงความเจริญก้าวหน้า คือคำ
ว่า “เจริญ” เช่น บ้านวังเจริญราษฎร์ (4) การใช้คำที่แสดงถึงความสามัคคี คือคำวา “สามัคคี” เช่น บ้านวังผา
่
สามัคคี (5) การใช้คำที่แสดงถึงความสุขและความสงบ คือคำว่า “สุข” และ “สันติ” เช่น บ้านสันติสุข
อันที่จริงความเชื่อด้านต่าง ๆ ของผู้คนในจังหวัดสตูลไม่สามารถแยกขาดจากกันได้ทั้งหมด
เพราะจะมีความเกี่ยวข้องสัมพันธ์กันอยู่หลายส่วนโดยเฉพาะความเชื่อ ที่มีต่อสิ่งศักดิ์สิทธิ์ เช่น ความเชื่อเรื่อง
โต๊ะหยงกงซึ่งเชื่อว่าเป็นศาลเจ้าแขก เป็นสิ่งศักดิ์สิทธิ์สามารถดลบันดาลสิ่งต่าง ๆให้เกิดแก่ชีวตผู้คนและชุมชน
ิ
ในทางที่ดีหากว่าได้มีการปฏิบัติ ที่ถูกต้องเหมาะสม ดังนั้นสิ่งศักดิ์สิทธิ์อาจจะโยงไปสู่ความเชื่อด้านอื่น ๆ
ขณะเดียวกัน ความเชื่อเรื่องอื่น ๆ ก็สามารถที่จะเชื่อมโยงกับความเชื่อเรื่องสิ่งศักดิ์สิทธิ์ได้ด้วยเช่นกัน เช่นโต๊ะ
หยงกง ในฐานะที่เป็นสิ่งศักดิ์สิทธิ์สามารถแสดงอิทธิฤทธิ์ปาฏิหาริย์ให้เกิดขึ้นได้ตามความเชื่อของผู้คนและ
ชุมชน เป็นสิ่งยึดเหนี่ยวจิตใจของผู้คนและชุมชน แม้ว่าความเชื่อของชาวจังหวัดสตูลจะมีหลายด้าน เมื่อ
วิเคราะห์จากภูมินามหมู่บ้านในจังหวัดสตูล ก็สามารถอธิบายไปสู่ความเป็นอันหนึ่งอันเดียวกันได้ นั่นคือ วิถี
ชีวิตที่แท้จริงของผู้คนและชุมชน
196
