Page 11 - ภาษา ประวัติศาสตร์ท้องถิ่น และสภาพสังคมวัฒนธรรมภาพสะท้อนจากภูมินามหมู่บ้านในจังหวัดสตูล
P. 11
ปีที่ 10 ฉบับที่ 2 พฤษภาคม – สิงหาคม 2563
ความเชื่อของมนุษย์ส่วนใหญ่เกิดจากความสัมพันธ์ระหว่างมนุษย์กับธรรมชาติ เป็นสิ่งที่มีผล
ิ
ต่อวิถีชีวตมนุษย์ ทั้งการให้คุณประโยชน์ และการให้โทษ และเป็นการยอมรับเรื่องใดเรื่องหนึ่งไม่ว่าจะเป็นทาง
กายหรือทางใจ ภูมินามหมู่บ้านในจังหวัดสตูลจึงสะท้อนความเชื่อต่าง ๆ ดังนี้
1) ความเชื่อเกี่ยวกับบุคคลในตำนาน ได้แก่ บ้านปาเต๊ะ บ้านโต๊ะยูด๊ะ บ้านโต๊ะวัง บ้าน
โต๊ะซะ บ้านควนยาหวา บ้านนาโต๊ะขุน บ้านควนโต๊ะเจ๊ะ บ้านนาแก้ว บ้านอุไดใต้ เป็นต้น
2) ความเชื่อเกี่ยวกับสิ่งศักดิ์สิทธิ์ได้แก่ บ้านควนโพธิ์ บ้านห้วยไทร บ้านทุ่งมะปรัง บ้าน
ลาหงา
3.2 ภูมินามกับวัฒนธรรมประเพณีท้องถิ่น
จากการศึกษาภูมินามหมู่บ้านในจังหวัดสตูลสะท้อนให้เห็นวัฒนธรรมประเพณีความเชื่อ
ตำนานและนิทานพื้นบ้านได้อย่างชัดเจนในประเด็นต่าง ๆ ดังนี้
1) การละเล่น การละเล่นที่ปรากฏอยู่ในชื่อหมู่บ้าน ได้แก่ ลิเกป่า คือ บ้านควนเก
2) ประเพณี ได้เข้ามาเกี่ยวข้องกับชื่อหมู่บ้านซึ่งกลุ่มชนยอมรับนับถือและปฏิบัติร่วมกัน
มาเป็นเวลาช้านานในแต่ละยุคสมัย อันเป็นความคิดความรู้สึกของมนุษย์ที่ผูกพันต่อสิ่งใดสิ่งหนึ่งอันส่งผลให้
เกิดประเพณีที่สัมพันธ์กับวิถีชีวิตของพวกเขาเหล่านั้น ลักษณะประเพณีที่เกี่ยวข้องกับชื่อหมู่บ้านในจังหวัด
สตูล มีดังต่อไปนี้ 1) ประเพณีรำลึกถึงบรรพบุรุษ ดังปรากฏเป็นชื่อหมู่บ้าน ได้แก่ บ้านควนยาหวา บ้าน
วังสายทอง บ้านควนโต๊ะเจ๊ะ บ้านอุใดใต้ บ้านโต๊ะวัง 2) ประเพณีที่มีต่อธรรมชาติ (ต้นไม้) ดังปรากฏเป็นชื่อ
ู
หมู่บ้าน ได้แก่ บ้านโพธิ์ บ้านควนโพธิ์ บ้านห้วยไทร 3) ประเพณีขอฝนดังปรากฏจากการศึกษาภมินามหมู่บ้าน
ในจังหวัดสตูล ได้แก่ บ้านทุ่งวิมาน เนื่องจากชาวบ้านที่นี่ประสบปัญหาแห้งแล้งฝนไม่ตกต้องตามฤดูกาลจึงได้
ชักชวนกันไปทำพิธีขอฝนจากเทวดาที่กลางทุ่งของหมู่บ้าน ต่อมาหลังจากนั้นทุกปีจะมีพิธีขอฝน จนกลายเป็น
ประเพณีของหมู่บ้าน เรียกว่าประเพณีขอฝน
4. ภูมินามกับการเมืองการปกครอง
ภูมินามหมู่บ้านจังหวัดสตูลได้สะท้อนถึงการเมืองการปกครองได้เป็นอย่างดี ซึ่งจำแนกเป็น 4
ประเภท ได้แก่
4.1 ผู้นำชุมชน ได้แก่
1) ผู้ที่ก่อตั้งหรือมีส่วนในการบุกเบิกพื้นที่ของหมู่บ้านในระยะแรก ๆ เป็นต้นว่า บ้านบาเต๊ะ
บ้านโต๊ะวัง บ้านโต๊ะซะ บ้านควนยาหวา บ้านนาโต๊ะขุน บ้านควนโต๊ะเจ๊ะ บ้านนาแก้ว บ้านดูสน เป็นต้น
2) บุคคลสำคัญของชุมชนในแต่ละยุคสมัยที่ชาวบ้านเคารพ ได้แก่ บ้านนาพญา บ้านหลวงนา
บ้านท่าแลหลา บ้านวังพระเคียน เป็นต้น
4.2 ระบบการเมืองการปกครองของจังหวัดสตูลภูมินามหมู่บ้านในจังหวัดสตูลได้สะท้อนให้เห็น
ลักษณะการปกครองที่มีลักษณะการปกครองในฐานะเมืองพระยามหานคร หรือเมืองชั้นนอกผ่านทางภูมินาม
หมู่บ้าน ได้แก่ บ้านย่านซื่อ บ้านเกตรี บ้านท่าจีน บ้านนาแค เป็นต้น
4.3 สมาชิกของชุมชนภูมินามหมู่บ้านที่สะท้อนให้เห็นสมาชิกของคนในชุมชน ได้แก่ บ้าน
ตันหยงอุมา บ้านบากันใหญ่ บ้านตันหยงกลิง บ้านเกาะยะระโตดใหญ่ หรือบ้านเกาะสาหร่าย บ้านเกาะหลีเป๊ะ
197