Page 5 - ภาษา ประวัติศาสตร์ท้องถิ่น และสภาพสังคมวัฒนธรรมภาพสะท้อนจากภูมินามหมู่บ้านในจังหวัดสตูล
P. 5
ปีที่ 10 ฉบับที่ 2 พฤษภาคม – สิงหาคม 2563
บ้านคลองบาราเกต (คลองท่าแพ) บ้านกุบังปะโหลด (หนองปลาไหล) บ้านปันจอร์ (ทางน้ำไหล) บ้านแป-ระ
เหนือ (ที่มีเงิน) บ้านดาหลำ (คลองลึก) บ้านมะหงัง (แม่เธอ) บ้านบารายี (ถ่านโต๊ะยี) บ้านสุไหงมูโสะ (คลอง
ศัตรู) บ้านโกตา (กำแพง) และบ้านตูแตหรำ (หินหอยนางรม)
นอกจากนี้ยังมีหมู่บ้านที่มีชื่อภูมินามทับศัพท์จากภาษามลายูแต่มาเปลี่ยนแปลงในภายหลัง 4
หมู่บ้าน ได้แก่ บ้านคลองขุดเดิมเรียกว่า “บูเก็ตบุหงา (ภูเขาดอกไม้)”บ้านควน เดิมเรียกว่า“บ้านกำปงควน
(หมู่บ้านเนินสูง)”บ้านคลองตายเดิมเรียกว่า“บ้านสุไหงมาตี (คลองตาย)” และ บ้านปากบารา เดิมเรียกว่า
“บ้านกัวลาบารา (ท่าเรือขายถ่าน)”
2. การแปลศัพท์
ภูมินามหมู่บ้านในจังหวัดสตูลที่ใช้กลวิธีในการตั้งชื่อโดยการแปลศัพท์จากภาษามลายูเป็น
ภาษาไทย 7 หมู่บ้านได้แก่ บ้านหาดทรายยาว เดิมได้ชื่อว่า “ปาเซียะปันยง” บ้านทุ่งนุ้ย เดิมเรียกหมู่บ้านนี้ว่า
“ปาดัง จกิล” บ้านเกาะนก เดิมเรียกหมู่บ้านนี้ว่า “ปูเลาบูรง” บ้านควนสตอ เดิมเรียกหมู่บ้านนี้ว่า “ควนเปอ
ไต” บ้านควนโพธิ์ เดิมเรียกหมู่บ้านนี้ว่า “ควนบูดี” บ้านท่าศิลา เดิมเรียกหมู่บ้านนี้ว่า “เปอกาลันบาตู” และ
บ้านท่าแพกลาง เดิมเรียกหมู่บ้านนี้ว่า “บ้านบาราเกตุ”
3. การยืมปน
คำยืมที่ประกอบด้วยคำไทยส่วนหนึ่งและคำภาษามลายูส่วนหนึ่ง คำไทยที่นำมาประกอบใน
คำยืมภาษามลายูนี้จะช่วยอธิบายและบอกลักษณะของคำศัพท์ภาษามลายู ช่วยให้เข้าใจคำศัพท์นั้นได้ดีขึ้น พบ
ภูมินามหมู่บ้านในจังหวัดสตูลที่ใช้กลวิธีในการตั้งชื่อโดยการยืมปนภาษามลายูร่วมกับคำศัพท์ภาษาไทย 27
หมู่บ้าน โดยแบ่งออกเป็น
3.1 การยืมปนโดยใช้คำศัพท์ภาษามลายู “ควน (Guar)” + คำศัพท์ในภาษาไทย ซึ่งคำว่า “ควน
(Guar)” เป็นคำภาษามลายู หมายถึง เนินดินเล็ก ๆ พบภูมินามหมู่บ้านในจังหวัดสตูลที่ใช้กลวิธีการยืมปน
จำนวน 16 หมู่บ้าน ได้แก่ บ้านควนโพธิ์ บ้านควนดินแดง บ้านควน บ้านควนโดน บ้านควนโต๊ะเหลง บ้านควน
ยาหวา บ้านควนสตอ บ้านหัวควน บ้านควนไสน บ้านควนเรือ บ้านควนเก บ้านควนโทะ บ้านควนพัฒนา บ้าน
ควนโต๊ะเจ๊ะ บ้านสายควน และบ้านควนบิหลายสา
3.2 การยืมปนโดยใช้คำศัพท์ภาษามลายู “โต๊ะ (Tua)” + คำศัพท์ในภาษาไทย ซึ่งสุมาลี
นิมมานุภาพ (2558) ได้กล่าวว่า “โต๊ะ (Tua)” หรือ Datoดาโตะ หรือ Datukดาตุก์ เป็นบรรดาศักดิ์ในภาษา
ิ
มาเลเซีย หมายถึง ฐานันดรศักดิ์ที่สมเด็จพระราชาธบดีหรือสุลต่านพระราชทานแก่ข้าราชการหรือบุคคลทั่วไป
รวมทั้งผู้ที่ได้รับจากผู้ว่าการรัฐซึ่งมีอยู่ 4 รัฐ ด้วยกัน บรรดาศักดิ์เหล่านี้ใช้เป็นคำนำหน้านามที่แสดงการ
ยกย่องของผู้ชายหรือผู้หญิงที่ได้รับพระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์ชั้น PanglimaSetiaDiraja ปังลีมา
เซอเตีย ดีราจา ส่วนภรรยาจะได้รับบรรดาศักดิ์เป็น Datin ดา ติน ตามสามี คำว่า Dato’ ดา โตะ เป็น
บรรดาศักดิ์ที่ได้รับพระราชทานจากสุลต่าน ส่วน Datuk ดาตุก์ เป็นบรรดาศักดิ์ที่ได้รับจากผู้ว่าการรัฐ
นอกจากนี้ datuk ดาตุก์ ยังหมายถึง ปู่, ตา อีกด้วย แต่ชาวสตูลนำมาใช้เสมือนเป็นคำไทย เพราะคำว่า “โต๊ะ”
ในภาษาไทยถิ่นใต้นำมาใช้แทนศัพท์เดิม โดยเฉพาะชาวมุสลิมในภาคใต้ จะใช้คำว่า โต๊ะ แทนคำเรียก ปู่/ย่า/
ตา/ยาย จนกลายเป็นคำภาษาไทยถิ่นใต้ที่ใช้สื่อสารกันในปัจจุบัน พบภูมินามหมู่บ้านในจังหวัดสตูลที่ใช้กลวิธี
191
