นับจากวาระแรกที่มีการจัดตั้งมหาวิทยาลัยภาคใต้ และพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่ได้ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ พระราชทานนามมหาวิทยาลัยแห่งนี้ว่า “สงขลานครินทร์” ประชาชน ข้าราชการ คณาจารย์ และนักศึกษา ได้แสดงความปรารถนาที่จะให้มีพระบรมรูป สมเด็จพระมหิตลาธิเบศร อดุลยเดชวิกรม พระบรมราชชนก ประดิษฐาน ณ มหาวิทยาลัย เพื่อเป็นที่เคารพสักการะ เป็นสิริมงคล และเป็นที่ระลึกถึงพระมหากรุณาธิคุณ มหาวิทยาลัยจึงเห็นสมควรที่จะมีการดำเนินการจัดสร้างพระบรมรูปสมเด็จพระบรมราชชนก เพื่อประดิษฐานในบริเวณวิทยาเขตทั้งสองของมหาวิทยาลัย คือ วิทยาเขตปัตตานี และวิทยาเขตหาดใหญ่ โดยได้นำความขึ้นกราบบังคมทูลพระกรุณาขอพระราชทานพระบรมราชานุญาตจากพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว และทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ พระราชทานพระบรมราชานุญาตให้จัดสร้างพระบรมรูปสมเด็จพระบรมราชชนกได้ตามความปรารถนาของปวงประชาชนชาวภาคใต้
การดำเนินการได้เริ่มขึ้นที่วิทยาเขตปัตตานี เป็นวิทยาเขตแรก โดยมีกรมศิลปากรเป็นผู้ออกแบบปั้นและหล่อพระบรมรูปด้วยโลหะทองแดงรมดำ และได้มอบให้นายสนั่น ศิลาภรณ์ เป็นประติมากร ลักษณะพระบรมรูปทรงประทับยืน ฉลองพระองค์ครุย พระกรซ้ายทรงหนีบปริญญาบัตร พระกรขวาทรงปล่อยลงแนบพระองค์ และเมื่อวันที่ 20 เมษายน 2521 มหาวิทยาลัยได้จัดให้มีพิธีอัญเชิญพระบรมรูปขึ้นประดิษฐานยังพระราชา นุสาวรีย์ โดยมี ฯพณฯ ศาสตราจารย์ ดร.เกษม สุวรรณกุล รัฐมนตรีว่าการทบวงมหาวิทยาลัย เป็นประธานในพิธี
ต่อมา ในวันที่ 22 กันยายน 2521 พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว พร้อมด้วยสมเด็จพระนางเจ้าฯพระบรมราชินีนาถ และสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี เสด็จพระราชดำเนินทรงเปิดพระราชา นุสาวรีย์ สมเด็จพระมหิตลาธิเบศร อดุลยเดชวิกรม พระบรมราชชนก มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์พระราชานุสาวรีย์ดังกล่าว ตั้งอยู่ที่บริเวณด้านหน้าอาคารสำนักงานอธิการบดี วิทยาเขตปัตตานี นับเป็นพระราชานุสาวรีย์สมเด็จพระบรมราชชนกแห่งแรกของมหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์
