Page 6 - ลายผ้าอัตลักษณ์ประจำจังหวัดยะลา ผ้าลายยะลารวมใจ (ยาลอจาโปรฮาตีกีตอ)
P. 6
-5-
ผ้าไหมลีมา ผ้าจวนตานี
ื้
ผ้าจวนปัตตานี หรือ ผ้ายกตานี เป็นผ้าพนเมืองดั้งเดิมแบบหนึ่งของปัตตานี ลวดลายในศิลปะแบบ
ชวา - มลายู คล้ายกับลายในเชิงผ้าปูมเขมร ลักษณะที่เป็นเอกลักษณ์ คือ มีล่อง หรือ ลวดลายตามชายผ้าหรือ
ที่ริมผ้า บางครั้งที่เรียกว่า “ผ้าล่องจวน” หรือ “จุวา” หมายถึง ลวดลายที่ปรากฎอยู่บริเวณชายผ้าทั้งสองด้าน
ื่
หากลวดลายวางเป็นแนวอยู่ในช่องขนานมีลักษณะเป็นร่องริ้วก็เรียกว่า “ล่องจูวา” ลายของจูวาส่วนอนเป็น
ลายที่ใช้กรรมวิธีมัดหมี้ รูปแบบของลายจูวามีหลากหลายลักษณะ ผ้าที่เป็นลายจูวาเต็มตลอดทั้งผืน เรียกกันว่า
“ผ้าลีมา” จัดเป็นผ้าชั้นสูง จุดเด่น ของผ้าจวนตานี คือ มีสีสันสวยงาม สะดุดตา เชิงผ้าจะมีสีแดงเข้ม
มีลวดลายวิจิตรพสดารผ้าจวนตานี มีรากศัพท์จากภาษามลายู “จูวา - ตานี “ มีความหมายว่า “ร่อง หรือ
ิ
ทาง เป็นผ้าที่มีเอกลักษณ์ลวดลายการถักทอเฉพาะถิ่น เป็นผ้าโบราณที่เคยสูญหายไปแล้วชั่วระยะเวลาหนึ่ง
วิธีการทำการทอผ้าจวนตานี มี ๓ แบบ คือ
๑. การทอแบบธรรมดา ซึ่งเป็นการทอที่ไม่มีเทคนิคพเศษ ความสวยงามของผ้าจะอยู่ที่การวางเรียง
ิ
เส้นด้ายที่ผ่านการย้อมสีต่าง ๆ ตั้งแต่ ๒ สีขึ้นไป การทอแบบธรรมดาจะแบ่งเป็น ๒ แบบ คือ ทอแบบ ๒ ตะกอ
ซึ่งจะมีการทอแบบลายขัด และการทอแบบ ๔ ตะกอ จะเป็นลายรูปสี่เหลี่ยมในผ้า
๒. การทอแบบมัดหมี่ เป็นการทอที่ต้องมัดด้วยเชือกไนลอน หรือ เชือกกล้วย ให้เป็นลวดลายต่าง ๆ
แล้วนำไปย้อมสีตามต้องการนำมาทอเป็นผืน ซึ่งต้องอาศัยความแม่นยำในการจัดวางเส้นด้ายเข้าฟม หรือ
ี
การพุ่งเส้นด้าย
๓. การทอแบบยกดอก การทอต้องใช้เทคนิคการคัดเก็บลายด้วยไม้เรียวปลายแหลม ตามลวดลายที่
กำหนดจนครบลายคัด ยกเส้นเป็นจังหวะลวดลายเฉพาะแล้วสอดลงไปในแนวนอนทอกระทบตามลายที่คัดไว้
ิ
จนเต็มลาย การทอผ้ายกความยาว ๓ หลา ต้องใช้เวลาถึง ๓ เดือน ผ้ายกจึงเป็นผ้าที่ใช้ในโอกาสพเศษเท่านั้น
สำหรับเรื่องการใช้สอย ผ้าไหมลีมาเป็นผ้าของชนชั้นปกครอง และผู้มีฐานะทางเศรษฐกิจสูง เนื่องจากเป็นผ้าที่
ิ
ทอจากเส้นใยไหมที่มีคุณภาพดี ราคาจึงแพงมาก มักใช้ในงานพธีการที่สำคัญ ๆ เท่านั้น กษัตริย์นิยมมอบ
ผ้าไหมลีมาเป็นเครื่องบรรณาการ เป็นของพระราชทานแก่ขุนนางและข้าราชการให้เป็นของกำนัล
เป็นของขวัญในการแต่งงาน ในการแต่งกายของหญิง นิยมใช้แบบสไบพาดไหล่ คลุมไหล่คลุมศีรษะและกระโจมอก
สำหรับชายใช้เป็นผ้านุ่งแบบปูฌอปอตอง หรือเป็นผ้าสลินดง นุ่งปิดทับกางเกงขายาว
การทำผ้าบาติก ผ้าทอผ้าจวนตานี
