Page 13 - ลายผ้าอัตลักษณ์ประจำจังหวัดนครครีธรรมราช ลายดอกพิกุล

ความโดดเดนของลวดลายผายกเมืองนคร

ี
ี
ลวดลายท่ปรากฏบนผาทอของไทยสวนใหญมักเปนลวดลายจดจําท่ไดรับการถายทอด
มาจากบรรพบุรุษ อีกทั้งยังเปนลวดลายที่เกี่ยวของและพบเห็นไดในชีวิตประจําวัน ลวดลายเหลานี้ไดรับ
การถายทอดจากรุนหนึ่งไปยังอีกรุนหนึ่ง โดยการลอกเลียนแบบอยางไวทั้งลวดลาย และกรรมวิธี

ในการทอผา ดังนั้นลวดลายของผาจึงเกิดจากฝมือและภูมิปญญาของชางทออยางแทจริง
ลายผายกเมืองนครที่ทอกันมาแตโบราณก็เชนเดียวกัน เปนลวดลายที่พบเห็นอยูรอบตัว

ของชางทอผา ลายที่นิยมทอผายกเมืองนครมากที่สุดในอดีต คือลายจากธรรมชาติ สวนใหญเปน

ลายดอกไม โดยเฉพาะลายดอกพิกุลมีรูปแบบตาง ๆ หลายลักษณะ ซึ่งในสมัยกอนตนพิกุลนิยมปลูกกันมาก
ในบริเวณวัด จึงนํามาทําเปนลายผามากที่สุด

ลายเกล็ดพิมเสน เปนลายผายกเมืองนครโบราณที่มีความสวยงามมากอีกลายหนึ่ง นิยมทอ

เปนลายอยูบริเวณทองผา ลักษณะลวดลายเปนรูปสี่เหลี่ยมขนาดเล็ก และที่พบอีกรูปแบบหนึ่ง

เปนเกล็ดพิมเสนผลึกรูปเพชรเจียระไน ในสมัยโบราณคนนิยมใชพิมเสนเพราะมีกลิ่นหอม ผายกเมืองนคร

ลายเกล็ดพิมเสนที่พบมีทั้งผายกทองและผายกไหม

จากการศึกษาผายกเมืองนครพบวา ลักษณะการจัดวางลาย มี ๒ รูปแบบ ซึ่งแตละรูปแบบ

มีความแตกตางในกระบวนการทอและนําไปใชงานลายทองผา เปนลายที่อยูตรงกลางผา ซึ่งลายดั้งเดิม
มีอยู ๘ ลาย ดังนี้

๑. ลายดอกกริช เปนลายที่เลียนแบบมาจากอาวุธของชวา (ประเทศอินโดนีเซีย) คือ เลียนแบบ

คมของกริช มีลักษณะเปนรูปคลายกริชเล็ก ๆ แตจะเปนดามสั้น ๆ

๒. ลายดอกจอก เปนลายที่เลียนแบบลักษณะของขนมชนิดหนึ่งทางภาคใต มีลักษณะ
เปนวงกลม มีแฉกตรงกลาง

๓. ลายดอกพุดซอน เปนลายที่เลียนแบบดอกพุดซอน มีลักษณะคลายดอกพิกุล แตกลีบดอก

จะมีขนาดกวางกวา
๔. ลายดอกพิกุลใหญ เปนลายที่เลียนแบบดอกพิกุล มีลักษณะเปนวงกลม มีกลีบดอกเล็ก ๆ

เรียงกันภายในวงกลม

๕. ลายพิกุลสองหนา เปนลายที่เลียนแบบดอกพิกุล แตทอใหเห็นทั้งสองดาน
๖. ลายพิมพทอง เปนลายที่เลียนแบบลักษณะของขนมชนิดหนึ่งทางภาคใตที่ทําจาก

แปงขาวเจา มีลักษณะคลายดอกไม

๗. ลายยกเชิงกานแยง เปนลายที่วางโครงไขวซอนทับเรียงกัน มีลักษณะลายเหมือนดอกไม
แตแบงกานกันและกัน แสดงความสัมพันธระหวางดอกไมแตละดอก

๘. ลายสมุก เปนลายที่จําลองลายของภาชนะชนิดหนึ่งทางภาคใต มักใชสําหรับใสสิ่งของ