หมวดหมู่
ปราชญ์ชาวบ้าน
ภาพจาก : https://www.facebook.com/sac.anthropology/photos/a.10153630761091401/10153630762066401/?type=1&theater
สมใจ ศรีอู่ทอง หรือครูสมใจ อู่ทอง เป็นนักเลงเพลงบอกชาวปากพนัง ที่มีชื่อเสียงคณะหนึ่งในนครศรีธรรมราช เป็นที่ยอมรับกันถึงความแตกฉานในกลอนแบบด้นสดที่เรียกกันว่า “มุตโต” เขียนกระทู้ข้อความอะไรครูสมใจร้องด้นได้ดังใจนึก และยังได้รับรางวัล ศิลปินพื้นบ้านยอดเยี่ยมประจำภาคใต้ รางวัลพระพิฆเนศทองราชทานอีกด้วย สมใจ อู่ทอง เกิดเมื่อวันที่ ๔ พฤศจิกายน พ.ศ. ๒๔๘๙ ที่บ้านเลขที่ ๕ หมู่ ๔ ตำบลคลองน้อย อำเภอปากพนัง จังหวัดนครศรีธรรมราช สมรสกับนางหมัดแป้ง อู่ทอง มีบุตรธิดารวมทั้งสิ้น ๘ คน ได้รับศึกษาจนจบชั้นมัธยมศึกษาปีที่ ๒ ตัดสินใจลาออกมาประกอบอาชีพทำประมงกับบิดาเหตุด้วยเพราะจิตใจใฝ่ไปในด้านศิลปะการแสดงหนังตะลุง ต่อมาได้ฝากตัวเป็นศิษย์กับหนังจันทร์แก้ว บัวขวัญ โดยไปอาศัยกินนอนอยู่ที่บ้านหนังจันทร์แก้ว พร้อมฝึกหัดหนังตะลุงไปด้วย ตลอดถึงทำงานและปฏิบัติรับใช้ครูสุดแต่ครูจะใช้งาน ท่านมีความขยันหมั่นเพียรและอดทนอย่างยิ่งยวด หวังเพื่อแลกกับวิชาหนังตะลุง ด้านหนังจันทร์แก้วก็มีวิธีการฝึกฝนศิษย์โดยฝึกให้ศิษย์รู้จักคิด รู้จักสังเกต ไม่จำเป็นต้องจับรูปหนังตะลุงก็ได้ เมื่อหนังจันทร์แก้วไปแสดงที่ไหน สมใจ ศรีอู่ทองก็จะตามไปดูวิธีการแสดง คอยดู คอยฟัง ทั้งด้านการเชิดรูป การพูด การขับบท ต้องสังเกตทุก ๆ อย่าง มีการบอกคาถาอาคมบ้างเป็นครั้งคราว ท่านเป็นคนอ่อนน้อมถ่อมตน ใช้ง่ายว่าง่าย เป็นที่รักของลูกคู่ในโรงหนัง จึงทำได้วิชาเครื่องดนตรี หนังตะลุง ไม่ว่าจะเป็นโหม่ง ทับ ฉิ่ง กลอง ซออู้ ซอด้วง ซึ่งสามารถบรรเลงจนเกิดความชำนาญ หากคณะขาดคนบรรเลงเครื่องดนตรีชิ้นใด ก็จะลงไปแทนที่ได้ทันที เหตุนี้จึงทำให้หนัง จันทร์แก้ว เห็นแววศิลปิน จึงเรียกมาพบแล้วกล่าวว่า “ไปต่ะลูก มึงพร้อมแล้ว” ใช้เวลาเพียง ๘ เดือนเท่านั้น สมใจ ศรีอู่ทอง ออกมาตั้งโรงหนังเป็นของตัวเอง โดยตั้งชื่อคณะว่า “หนังสมใจ ศรีอู่ทอง” ต่อมาก็ได้แสดงหนังตะลุงเรื่อยมาแต่ก็ไม่ประสพความสำเร็จหรือโด่งดังเท่าที่ควร ต่อมาก็ได้หยุดการแสดงหนังตะลุง แต่ด้วยนิสัยชอบในบทกลอน จึงคิดหาหนทางต่าง ๆ ที่จะได้กลับมาสู่การขับบทกลอนอีก มีข้อแม้ว่าต้องลงทุนน้อยมีค่าใช้จ่ายที่น้อยและ ไม่กระทบกับวิถีการดำเนินชีวิตและรายได้ของครอบครัวมากนัก จึงตัดสินใจฝึกหัดว่าเพลงบอกเอง แบบครูพักลักจำไปก่อน โดยไม่ได้เป็นลูกศิษย์ของใคร จดจำจากเพลงบอกรุ่นเก่า ตามงานต่าง ๆ เช่น เพลงบอกเผียน เพ็ชรคงทอง เพลงบอกสังข์ บางพร้าว เพลงบอกเนตร ชลารัตน์ เพลงบอกสร้อย เสียงเสนาะ เพลงบอกแย้ม สงขลา เป็นต้น ครั้งหนึ่งสมใจ ศรีอู่ทอง ได้รับเชิญให้ขับกลอนเพลงบอกงานศพที่บ้านบางบูชา ตำบลคลองน้อย อำเภอปากพนัง จังหวัดนครศรีธรรมราช ร่วมกับเพลงบอกสังข์ บางพร้าว ซี่งท่านเป็นเพลงบอกรุ่นครูที่มีความสามารถสูง สมใจ ศรีอู่ทอง ตื่นเต้นมากในการขับด้วย เพราะกลัวจะว่าผิดหลักการเพลงบอกต่อหน้าครูผู้ใหญ่ แต่การแสดงครั้งนี้ก็ผ่านไปได้ด้วยดี เป็นที่ยอมรับของผู้ฟัง เพลงบอกสังข์ บางพร้าว ได้อุทานต่อหน้าประชาชนในงานว่า “กูไม่ได้ลูกเองสืบสาย ก็ได้ลูกเกลอสืบสายแล้ว” สมใจ ศรีอู่ทอง ได้ไปหาเพลงบอกสังข์อยู่บ่อยครั้ง จนได้ตำราการว่าเพลงบอกมาอย่างครบถ้วนทั้งการไหว้ครู วิธีการว่าเพลงบอกที่ใช้ในงานต่าง ๆ เช่น เพลงบอกงานศพ ควรใช้เสียงช้า ๆ เยือกเย็น บทกลอนเน้นไปที่การยึดหลักของสังขารที่ไม่เที่ยงแท้แน่นอน การเกิด แก่ เจ็บ ตาย จึงทำให้เข้าใจเกี่ยวกับการละเล่นเพลงบอก ตามตำราเพลงบอกสังข์ บางพร้าว เป็นอย่างดี ต่อมามีงาน ๒๐๐ ปี เฉลิมกรุงรัตนโกสินทร์ เมื่อ ปี พ.ศ. ๒๕๒๕ มีการจัดงานที่สนามกีฬาประจำจังหวัดนครศรีธรรมราช ในงานมีการรับสมัครคณะเพลงบอก เพื่อทำการแข่งขัน สมใจ ศรีอู่ทอง เห็นว่าเป็นโอกาสที่เหมาะสมที่จะได้พิสูจน์ตัวเอง และทดลองวิชา จึงชักชวนเพื่อน ๆ มาฝึกซ้อมจนตั้งเป็นคณะ ชื่อคณะว่า “เพลงบอกสมใจ ศรีอู่ทอง (ศิษย์พ่อสังข์)” การแข่งขันผ่านไปหลายรอบ เหลือเพียง ๕ คณะ ในรอบสุดท้าย ผลการตัดสินออกมาปรากฏว่าเพลงบอกทวี ชนะเลิศ ส่วนเพลงบอกสมใจ ศรีอู่ทอง ได้รับรางวัลรองชนะเลิศอันดับหนึ่ง ซึ่งนับว่าเป็นการแข่งขันครั้งแรกที่ประสบผลสำเร็จอย่างน่าพอใจ งานแข่งขันอีกเวทีหนึ่งคืองานแข่งขันเพลงบอกเรี่ยไรเงินทำบุญ จัดขึ้นที่วัดบางสะพาน อำเภอบางจาก จังหวัดนครศรีธรรมราช เวทีนี้ได้แข่งขันกับเพลงบอกสาคร ซึ่งเป็นรุ่นพี่ที่ฝีมือดีอีกท่านหนึ่ง ผลจากการนับเงินที่ได้จากเรี่ยไรในครั้งนี้เงินในตู้บริจาคของสมใจ ศรีอู่ทองมากกว่า จึงได้รับรางวัลชนะเลิศไป เวทีที่ภูมิใจที่สุด ในการแข่งขันเพลงบอกในงานมหกรรมเพลงบอกที่สนามหน้าเมือง จังหวัดนครศรีธรรมราช มีคณะเพลงบอกลงสมัครถึง ๒๓ คณะ สมใจ ศรีอู่ทอง ติดอันดับ ๕ คณะ สุดท้าย และสามารถคว้ารางวัลชนะเลิศมาครองได้ นับว่าเหตุการณ์ทั้ง ๓ เวทีนี้ทำให้ สมใจ ศรีอู่ทอง เปิดโลกทัศน์ที่กว้างขึ้น รู้จักสังเกตมองเอาข้อดีข้อเสียของผู้ร่วมเข้าแข่งขันมาพิจารณา และรางวัลต่าง ๆ ที่ได้รับนับว่าเป็นกำลังใจที่สำคัญที่สุด เพราะอย่างน้อยก็ทำให้มั่นใจได้ว่าการตัดสินใจก้าวมาสู่วงการเพลงบอกก็เป็นที่เอาตัวรอดได้ไม่แพ้หนังตะลุง
ภาพจาก : https://www.facebook.com/people/เพลงบอกสมใจ-อู่ทอง/100003555994047
ภาพจาก : https://www.facebook.com/people/เพลงบอกสมใจ-อู่ทอง/100003555994047
ภาพจาก : https://www.facebook.com/people/เพลงบอกสมใจ-อู่ทอง/100003555994047
ภาพจาก : https://www.facebook.com/people/เพลงบอกสมใจ-อู่ทอง/100003555994047
ภาพจาก : https://www.facebook.com/people/เพลงบอกสมใจ-อู่ทอง/100003555994047
ภาพจาก : https://www.youtube.com/watch?v=pltSIaMGd5A
การบำเพ็ญประโยชน์ให้แก่สังคม
สมใจ ศรีอู่ทอง ยึดหลักการทำคุณประโยชน์ให้แก่สังคมเป็นที่ตั้ง จึงได้ฝากผลงานไว้ดังต่อไปนี้
๑) ให้ความช่วยเหลือผู้ที่มีความเดือดร้อนเรื่องเงินทองโดยเล่นเพลงบอกโดยไม่คิด ค่าใช้จ่าย
๒) เล่นเพลงบอกในงานประเพณี งานเทศกาล งานวัดต่าง ๆ เพื่อเป็นงานการกุศล โดยถือว่าเป็นการบำเพ็ญบุญกุศล
๓) ให้ความรู้ด้านการเล่นเพลงบอกแก่สื่อมวลชน โดยอนุญาตให้บันทึกเสียงนำไปเผยแพร่ได้โดยไม่หวงความรู้
๔) ถ่ายทอดความรู้ในการละเล่นเพลงบอกด้วยการสาธิตและการไปเป็นวิทยากร ในสถาบันการศึกษาการสาธิตการละเล่นเพลงบอกและวิทยากรในสถาบันต่าง ๆ คือ
๔.๑) ปี พุทธศักราช ๒๕๓๑-๒๕๓๙
- สาธิตการทอกเพลงบอกในงานมหกรรมพื้นบ้านไทยสนามทุ่งศรีเมือง จังหวัดอุบลราชธานี
- สาธิตการทอกเพลงบอกในงานมหกรรมวัฒนธรรมไทยจังหวัดนครราชศรีมา
- สาธิตการทอกเพลงบอกในงานมหกรรมวัฒนธรรมพื้นบ้านไทยใน จังหวัดนครศรีธรรมราช
- สาธิตการทอกเพลงบอกในงานมหกรรมวัฒนธรรมไทยสวนลุมพินี กรุงเทพฯ
- สาธิตการทอกเพลงบอกในงานมหกรรมวัฒนธรรมไทยเฉลิมพระเกียรติ สนามหลวง กรุงเทพฯ
- สาธิตการทอกเพลงบอกในงานมหกรรมวัฒนธรรมแห่งชาติ จังหวัด อุบลราชธานี
- สาธิตการทอกเพลงบอกในงานมหกรรมวัฒนธรรมแห่งชาติ จังหวัด สงขลา
- สาธิตการทอกเพลงบอกในงานมหกรรมวัฒนธรรมแห่งชาติ จังหวัดลำปาง
๔.๒) ปี พุทธศักราช ๒๕๔๐-๒๕๔๙
- สาธิตการทอกเพลงบอกในงานมหกรรมวัฒนธรรมแห่งชาติ จังหวัดชลบุรี
- สาธิตการทอกเพลงบอกในงานมหกรรมวัฒนธรรมแห่งชาติ จังหวัดบุรีรัมย์
- เป็นครูภูมิปัญญาด้านศิลปะการแสดงพื้นบ้านเพลงบอก ณ โรงเรียน อนุบาลจังหวัดนครศรีธรรมราช
- เป็นวิทยากรหลักสูตรท้องถิ่นในการสัมมนาเชิงปฏิบัติการหลักสูตร ท้องถิ่นกับความต้องการของชุมชนโรงเรียนสตรีปากพนัง อำเภอปากพนัง จังหวัด
นครศรีธรรมราช
- เป็นวิทยากรเพลงบอกในการสัมมนาสรุปผลโครงการบริหารจัดการ ประตูระบายน้ำปากระวะ โดยกระบวนการมีส่วนร่วมของประชาชน อำเภอระโนด
จังหวัดสงขลา
- เป็นวิทยากรฝึกอบรมเยาวชนและแนะนำการขับร้องเพลงบอกอยู่ เรื่อย ๆ โดยมีบัตรเชิญปรากฏอยู่ในเอกสาร เช่น ว่าเพลงบอกร่วมในขบวนแห่
๔.๓) ปี พุทธศักราช ๒๕๕๐-๒๕๕๗
- เป็นกรรมการตัดสินเพลงบอก ณ เขตการศึกษาภูเก็ต
- เป็นวิทยากรฝึกสอนเพลงบอก ณ โรงเรียนปากแพรก
- เป็นวิทยากรอาสาฝึกเยาวชนเด็กโรงเรียนบ้านบางแรดและได้ส่งเข้าประกวดเพลงบอกเยาวชนชิงโล่พระราชทานสมเด็จพระเจ้าลูกยาเธอเจ้าฟ้าจุฬา
ภรณ์ วลัยลักษณ์อัครราชกุมารี ได้รับรางวัลชนะเลิศ
- เป็นวิทยากรในการสัมมนาทางวิชาการ ตามโครงการเครือข่ายทาง วัฒนธรรม ณ สถาบันทักษิณคดีศึกษา
- เป็นวิทยากรท้องถิ่นถ่ายทอดความรู้ให้กับเยาวชนโรงเรียนเกาะนางโดย
- ได้รับโครงการจากมหาวิทยาลัยวลัยลักษณ์ และได้รับเงินสนับสนุน โครงการจาก อบต. คลองน้อยเปิดศูนย์สืบทอดภูมิปัญญาท้องถิ่น ขึ้นที่แหล่ง ท่อง
เที่ยวเชิงอนุรักษ์ บ้านเกาะนางโดย ตำบลคลองน้อย อำเภอปากพนัง จังหวัดนครศรีธรรมราช
- เป็นวิทยากรในงานเปิดท้ายขยายความรู้ สู่บูรณาการผสานคิดวิเคราะห์ ณ โรงเรียน จุฬาภรณ์ราชวิทยาลัย
- เป็นวิทยากรถ่ายทอดความรู้ให้เยาวชน จำนวน ๖ คน โรงเรียนวัดเวียงสระ จังหวัดสุราษฎร์ธานี
- เป็นวิทยากรวันภาษาไทย ณ มหาวิทยาลัยวลัยลักษณ์ จังหวัด นครศรีธรรมราช
- เป็นวิทยากรโครงการอ่านร้อยกรองทำนองไทย ณ มหาวิทยาลัยวลัยลักษณ์จังหวัดนครศรีธรรมราช
- พิมพ์บทกลอนที่ประพันธ์เพื่อเผยแพร่ให้แก่นักศึกษา ณ มหาวิทยาลัยวลัยลักษณ์ จังหวัดนครศรีธรรมราช
- เป็นวิทยากรประชุมสัมมนาร่วมกับสมาคมกวีร่วมสมัยกรุงเทพมหานคร
- เป็นวิทยากรงานวันภาษาไทยโดนใจวัยรุ่น ณ มหาวิทยาลัยวลัยลักษณ์ จังหวัดนครศรีธรรมราช
ภาพจาก : http://channel.sac.or.th/th/website/picture/picdetail/14054/589
ภาพจาก : https://www.facebook.com/people/เพลงบอกสมใจ-อู่ทอง/100003555994047
