ชบหรือครูชบ ยอดแก้ว เกิดเมื่อวันที่ ๒๒ เมษายน พ.ศ. ๒๔๗๘ ในครอบครัวชาวนายากจน ณ บ้านเลขที่ ๓๘ หมู่ที่ ๓ ตำบลน้ำขาว อำเภอจะนะ จังหวัดสงขลา เป็นบุตรของนายปั้น นางเภา ยอดแก้ว มีพี่น้องร่วมท้องเดียวกัน ๔ คน สมรสกับนางสาวปราณี แก้วมหากาฬ เมื่อปี พ.ศ ๒๕๐๒ มีบุตรด้วยกัน ๕ คน เป็นบุตรสาว ๒ คน บุตรชาย ๓ คน
การศึกษา
              ครูชบ ยอดแก้ว เป็นคนจังหวัดสงขลา เรียนหนังสือระดับประถมศึกษาที่โรงเรียนประชาบาล ตำบลแค อำเภอจะนะ ระดับมัธยมศึกษาที่โรงเรียนประชานุกูล อำเภอนาทวี ความที่โรงเรียนอยู่ไกลจากบ้านหลายกิโลเมตรและครอบครัวมีฐานะยากจน จึงต้องอาศัยวัดเป็นที่พัก อดมื้อกินมื้อ แต่เนื่องจากเป็นคนมีความจำดีเลิศและปฏิภาณฉับไว จึงมีผลการเรียนดีเด่นเสมอมา ศึกษาด้วยตนเองจนสอบได้วุฒิพิเศษมัธยม (พ.ม.) และไปศึกษาต่อที่คณะครุศาสตร์ สถาบันราชภัฏสงขลา (วิทยาลัยครูสงขลาในสมัยนั้น) และสำเร็จการศึกษาระดับปริญญาตรีครุศาสตรบัณฑิตในปี พ.ศ.๒๕๒๕
การรับราชการและบทบาททางสังคม
            ครูชบ ยอดแก้ว ดำรงตำแหน่งครูผู้สอนในจังหวัดสงขลา มาตั้งแต่ปี พ.ศ. ๒๔๙๘ จนถึง พ.ศ. ๒๕๒๐ จึงได้ไปช่วยราชการที่หมวดการศึกษาในอำเภอจะนะ จังหวัดสงขลา และดำรงตำแหน่งอาจารย์ใหญ่โรงเรียนวัดน้ำขาว อำเภอจะนะ จังหวัดสงขลา ระหว่างพ.ศ. ๒๕๒๑-๒๕๓๕ จึงลาออกจากราชการ ต่อมาได้เป็นสมาชิกสภานิติบัญญัติแห่งชาติ
บำเหน็จความดีความชอบ
          ครูชบ ยอดแก้ว ได้รับเครื่องราชอิสริยากรณ์ บ.ม. บ.ช. ต.ม. ต.ช. และเหรียญจักรพรรดิมาลาตามลำดับ รวมเวลาราชการ ๓๗ ปี ได้สองชั้น ๑๓ ครั้ง และเคยได้รับการคัดเลือกเป็นผู้บริหารการศึกษาดีเด่นและข้าราชตัวอย่างของกระทรวงศึกษาธิการ ข้าราชการดีเด่น ๔ กระทรวงหลักของจังหวัดสงขลา รางวัลคนดีศรีสังคม รางวัลพระสิทธิธาดาทองคำ และศิษย์เก่าของวิทยาลัยครูสงขลา ปี พ.ศ. ๒๕๓๘ ได้รับดัดเลือกให้ได้รับรางวัลอนุสรณ์เสงขลานครินทร์ จากสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา
สยามบรมราชกุมารี และได้รับปริญญาดุษฎีบัณฑิตกิตติมศักดิ์ จากมหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์
มรณกรรม               
       ครูชบ ยอดแก้ว ปราชญ์ชาวบ้านนักเศรษฐศาสตร์ชุมชน ครูภูมิปัญญาท้องถิ่นของจังหวัดสงขลา เสียชีวิตแล้วโดยโรคลมปัจจุบัน เมื่อวันที่ ๑ พ.ค. ๒๕๕๖ สิริอายุรวม ๗๘ ปี 

           สัจจะออมทรัพย์แบบพัฒนาครบวงจรชีวิต
               ครูชบ ยอดแก้ว เข้าเรียนในระดับชั้นประถมศึกษา ประถมศึกษาปีที่ ๔ ในโรงเรียนประชาตำบลแค อำเภอจะนะ จังหวังหวัดสงขลา เพราะอยู่ใกล้บ้าน ขณะที่เรียนอยู่ระดับชั้นประถมศึกษา แม้ไม่ค่อยขยันต่อการศึกษาเล่าเรียนแต่ผลการเรียนก็อยู่ในระดับปานกลาง แต่อย่างไรก็ตามครูชบก็ได้เป็นนักเรียนที่เกเรหรือสร้างความหนักใจให้แก่พ่อแม่แต่อย่างโด แต่ท่านเป็นคนเจ้าความคิดมาตั้งแต่เด็ก ๆ โดยการปฏิบัติของครูซบที่มีต่อเพื่อนนักเรียนและครูอาจารย์นั้นจะตั้งอยู่บนพื้นฐานของเหตุและผล เมื่อเรียนจบระดับชั้นประถมศึกษาปีที่ ๔ ก็ไม่คิดจะเรียนต่อในระดับชั้นมัธยมศึกษา ด้วยเพราะสงสารพ่อแม่ที่ต้องรับส่งเสียให้เล่าเรียน แต่ท่านก็ได้เข้าเรียนต่อในระดับชั้นมัธยมศึกษาที่โรงเรียนทวีประชานุกูล อำเภอนาทวี จังหวัดสงขลา เพราะในขณะนั้นที่อำนภอจะนะไม่มีโรงเรียนระดับมัธยมศึกษา ครูชบต้องไปอาศัยวัดเพราะโรงเรียนอยู่ไกลบ้านไปประมาณ ๘-๑๐ กิโลเมตร และเรียนด้วยความยากลำบากเพราะบางวันไม่ได้กินข้าว โดยท่านได้เล่าว่าขณะที่เรียนอยู่ระดับมัธยมศึกษาท่านไม่ค่อยขยันอ่านตำรามากนักส่วนใหญ่เพื่อนจะอ่านให้ฟัง แต่พราะเมีไหวพริบปฏิภาณดีไนการตอบคำถามครูหรือการสอบ ทำให้มีผลการเรียนอยู่ในระดับปานกลาง เมื่ออยู่ในกลุ่มเพื่อนท่านจะมีลักษณะความเป็นผู้นำสูง และมักได้รับมอบหมายให้ออกไปนำเสนอรายงานหน้าขั้นอยู่เสมอ เมื่อมีการถกเถียงกับครูผู้สอนในเรื่องวิชาการ ครูชบจะยึดถือเหตุผลเป็นใหญ่  ต่อมาเมื่อเรียนจบมัธยมศึกษาก็ต่อจนจบระดับขั้นอุดมศึกษาในโอกาสต่อมา โดยมุ่งเป้าไปที่ครูเพราะมีคนแนะนำว่าหางานง่าย เพราะการเรียนครูในสมัยนั้นพอเรียนจบชั้นมัธยมศึกษาปีที่ ๓ แล้วหากเรียนครูต่อสองปีก็ได้สอบครูประกาศนียบัตรจังหวัด (ว.)  ในปี พ.ศ. ๒๔๙๗ เมื่อครูชบไปสอบแข่งขันก็ติดอันดับได้รับทุนให้เรียนครู เพราะสมัยนั้นคนไม่ค่อยเรียนครู ครูชบเมื่อจบครู ว. จากโรงเรียนฝึกหัดครูสงขลา อำเภอหาดใหญ่ ก็สอบบรรจุได้ สมัยนั้นครู ว. ได้เงินเดือนเดือนละ ๓๕ บาท ครูชบเห็นว่าเงินเดือนน้อยเกินไปจึงตัดสินใจเรียนต่ออีก ๑ ได้ประกาศนียบัตรครูมูล (ป.) ได้เงินเดือนเพิ่มอีก ๕ บาท รวมเป็นได้รับเงินเดือนเดือนละ ๔๐ บาท ต่อมาครูชบก็ขวนขวายสอบด้วยตนเองไปเรื่อย ๆ จนสอบได้วุฒิ พ.ม. ซึ่งขณะนั้นปี พ.ศ. ๒๕๑๓ ถ้าเป็นสายวิชาชีพครูถือว่าเป็นระดับสูง ต่อมาในยุคหลังวิทยาลัยครูต่าง ๆ ได้เปิดให้ผู้ที่ทำงานแล้วเรียนวันเสาร์-อาทิตย์ ท่านได้สมัครเรียนจนจบระดับปริญญาตรี ในปี พ.ศ. ๒๕๒๕ ซึ่งเป็นรุ่นแรกที่เปิดสอนในวันเสาร์-อาทิตย์ เมื่อเรียนจบจนถึงระดับปริญญาตรีทางด้านวิชาชีพครู ครูชบก็ปวารณาตนเองที่จะเป็นครูสอนในระดับชั้นประถมศึกษา เพราะปรัชญาทางการศึกษาเขียนไว้ว่า "การศึกษาระดับประถมศึกษา เป็นรากฐานของการศึกษาของประเทศ" มีความสำคัญมาก ครูชบจึงเลือกที่จะสอนและดำรงตำแหน่งผู้บริหารการศึกษาระดับประถมศึกษาในเวลาต่อมา
             ตั้งแต่ปี พ.ศ. ๒๔๙๘ เป็นต้นมาครูชบได้ตั้งข้อสังเกตว่า รัฐบาลให้ความสำคัญแก่การศึกษาในระดับประถมศึกษาแต่เพียงทฤษฎีเท่านั้น แต่ไม่ค่อยให้ความสำคัญในด้านปฏิบัติ ทำให้ครูประถมศึกษาที่เก่ง ๆ มักจะย้ายไปสังกัดกรมอื่นในกระทรวงศึกษาธิการ เช่น กรมสามัญศึกษา กรมการฝึกหัดครู แม้กระทั่งในระดับอุดมศึกษา อีกทั้งโรงเรียนประถมศึกษา ได้รับงประมาณค่อนข้างน้อย ทำให้ครูประถมศึกษาไม่ค่อยได้รับการยอมรับ ต่อนายอำเภอจะนะเห็นชอบให้ท่านเดินทางไปรับตำแหน่งครูใหญ่ที่โรงเรียนวัดน้ำขาว อำเภอจะนะ ท่านได้ริเริ่มโครงการพัฒนา ๘ โครงการขึ้นในโรงเรียน โครงการเห็นผลเป็นรูปธรรมภายในเวลาเพียงปีกว่า ๆ คือโครงการสหกรณ์และออมทรัพย์ในโรงเรียน ซึ่งทำให้ครูสามารถกู้เงินดอกเบี้ยต่ำ แก้ปัญหาหนี้สินของครูได้ ส่วนเด็กนักเรียนเมื่อจบจากโรงเรียนไปแล้วก็มีเงินก้อน นอกจากนี้กลุ่มออมทรัพย์ยังจัดสวัสดิการ อาทิ ค่ารักษาพยาบาล ให้กับทั้งเด็กและครูอีกด้วย ปี พ.ศ. ๒๕๒๓ ชาวบ้านในชุมชนเห็นว่าโครงการของครูชบประสบความสำเร็จ อยากมีเงินออม เช่นเดียวกับโรงเรียนบ้าง ครูชบจึงนำแนวคิดมาขยายผลออกนอกโรงเรียนสู่ชุมชน พัฒนารูปแบบเป็น "สัจจะออมทรัพย์แบบพัฒนาครบวงจรชีวิต" หรือเรียกในภาษาการเงินสมัยใหม่ว่า "ไมโครอินชัวรันซ์" หรือประกันขนาดจิ๋ว แต่มีเอกลักษณ์ไม่เหมือนใครเพราะใช้ทุนทางสังคมและวัฒนธรรมแบบไทย ๆ ผ่านมา ๓๐ ปี ปัจจุบันสัจจะออมทรัพย์ในแนวที่ครูชบริเริ่มและแนวอื่นที่ได้แรงบันดาลใจจากครูชบ มีจำนวนกว่า ๔๐,๐๐๐ กลุ่มทั่วประเทศ มีเงินออมรวมกับนับหมื่นล้านบาท กลุ่มขนาดใหญ่บางกลุ่มมีสมาชิกนับพันคน มีเงินออมรวมกันหลายสิบล้านหรือเกินร้อยล้านบาท และมีการนำเงินออมไปลงทุนในวิสาหกิจชุมชนต่าง ๆ อาทิ โรงสีชุมชน โรงยาง ฯลฯ นับเป็นผลสำเร็จอันยิ่งใหญ่จากจุดเริ่มต้นเล็ก ๆ คือชักจูงให้ชาวบ้านออมเงินกับกลุ่มอย่างน้อยเดือนละ ๑ ครั้ง จากการลดรายจ่ายวันละบาท ซึ่งที่มาของแนวคิดนี้มาจากการสังเกตลองผิดลองถูกของครูชบเองว่า ถ้าบอกให้คนออมเงินเขาคิดทันทีว่าต้องไปหารายได้เพิ่ม แต่ถ้าเปลี่ยนโจทย์เป็นลดรายจ่าย วันละบาทเดียว แบบนี้คนจนจะรู้สึกมีกำลังใจว่าทำได้ โมเดลธุรกิจของครูชบนั้นเรียบง่ายคือนำเงินสัจจะไปปล่อยกู้ให้กับสมาชิก เป้าหมายเงินกู้จะพิจารณาตามความจำเป็นก่อนหลัง โดยให้ความสำคัญเรื่องของการรักษาโรคภัยไข้เจ็บเป็นอันดับแรก ตามด้วยการกู้ไปปลดหนี้ และเพื่อการศึกษาตามลำดับ เรื่องอื่นนอกเหนือจากนี้ต้องตกลงกันเองระหว่างสมาชิกในกลุ่ม  สิ้นปีกลุ่มออมทรัพย์จะนำผลกำไรมาแบ่งเป็น ๒ ส่วนเท่า ๆ กัน ครึ่งหนึ่งปันผลให้สมาชิก อีกครึ่งหนึ่งนำมาเป็นกองทุนสวัสดิการ ช่วยเหลือสมาชิกตั้งแต่เกิดจนตาย อาทิ การคลอดบุตร การรักษาพยาบาล การศึกษา การฌาปนกิจ เป็นต้น แต่มีข้อแม้ว่าสมาชิกต้องออมเงินกับกลุ่มให้ได้ติดต่อกัน ๑๒ เดือน จึงจะมีสิทธิได้รับสวัสดิการ กล่าวง่าย ๆ คือสมาชิกต้องรักษาสัจจะ จึงจะได้ประโยชน์ตามหลักการเฉลี่ยทุกข์เฉลี่ยสุขในชุมชน  แนวคิดสัจจะลดรายจ่ายวันละบาทของครูชบจึงเป็นนวัตกรรมทางสังคมที่น่าทึ่ง เพราะสามารถสร้างแรงจูงใจให้คนจนเก็บออมเงินได้สำเร็จ จากบทความของสฤณี อาชวานันทกุลได้กล่าวว่า...  อาจารย์ภีม ภคเมธาวี มหาวิทยาลัยวลัยลักษณ์ ผู้คลุกคลีใกล้ชิดกับครูชบ และวงการการเงินฐานรากไทย (หรือ Microfinance บ้างก็เรียกว่าองค์กรการเงินระดับจุลภาค) มานาน ครูชบไม่ใช่คนแรกที่ตั้งกลุ่มออมทรัพย์ แต่กลุ่มอื่นอย่างกลุ่มออมทรัพย์ ของกรมพัฒนาชุมชนในตำบลน้ำขาวล้มเหลว เนื่องจากไม่เน้นสวัสดิการเน้นการปล่อยกู้ อีกทั้งยังกำหนดระยะเวลานานและเงินก้อนโตเกินกำลังของชาวบ้าน เช่น ต้องออมให้ได้ถึง ๑ แสนบาท ภายใน ๕ ปี จึงจะได้กู้ครูชบเห็นว่าแบบนั้นเป็นการเอารวมเงินชาวบ้านไปฝากธนาคาร ทำให้ธนาคารสบายเพราะมีกลุ่มช่วยรวบรวมเงินก้อนมาฝากธนาคาร ดอกเบี้ยก็ถูกมาก ชาวบ้านไม่ได้เรียนรู้อะไร และไม่เกิดประโยชน์ด้านการเงินสักเท่าไร ครูชบตั้งกลุ่มสัจจะให้ออมเสร็จก็ปล่อยกู้เลย มีเท่าไรก็ปล่อยกู้เท่านั้น ถือเป็นการฝึกสมาชิกจากเงินน้อย ๆ ไม่ต้องไปฝากธนาคาร เรียนรู้จากตัวเลขง่าย ๆ ก่อนและฝึกไว้เนื้อเชื่อใจกันจากจำนวนเงินน้อย ๆ ค่อย ๆ เพิ่มขึ้นตามกำลัง ทำให้ชาวบ้านได้ประโยชน์ทั้งการเรียนรู้และการเงิน คือได้ช่วยเหลือกันจริง ๆ ด้วย อีกประเด็นคือกลุ่มครูชบเน้นสวัสดิการ โดยปล่อยกู้ตามสภาพที่เป็นจริงของชุมชนที่มีเงินกู้นอกระบบร้อยละ ๕-๑๐ หรือ ๒๐ ต่อเดือน โดยปล่อยกู้ร้อยละ ๕ ต่อเดือน แต่กำไรหักเป็นสวัสดิการ ๕๐% อีก ๕๐% ปันผลสมาชิก จากนั้นเมื่อกลุ่มโตขึ้นก็ค่อย ๆ ลดดอกเบี้ยลงตามสภาพชุมชนที่ดอกเบี้ยนอกระบบลดลงไปด้วย

           องค์ความรู้ของครูชบ ยอดแก้ว
              องค์ความรู้ของครูชบ ยอดแก้ว มีหลายด้าน ทั้งที่ได้รับจากการศึกษาในระบบและนอกระบบ แต่ที่เป็นสุดยอดคือการจัดตั้งกลุ่มสัจจะออมทรัพย์ ที่นำมาแก้ปัญหาชุมชนได้สำเร็จ และสามารถนำไปประยุกต์หรือปรับใช้ได้ทั่วทุกาคในประเทศ องค์ความรู้ของครูชบจะมีลักษณะเกี่ยวพันกันกันกระบวนการชีวิตหรือองค์ความรู้ตามแนวคิดของท่างพุทธทาสภิกขุ ที่เรียกว่ามีความเชื่อมโยงหรือความสัมพันธ์ขององค์ความรู้แต่ละด้าน โดยครูชบสามกรถใช้การบริหารจัดการนำองค์ความรู้ทั้งหมดมาสร้างประโยชน์ให้เกิดกับชุมชนในลักษณะของผู้จัดการ องค์ความรู้องค์ความรู้ส่วนใหญ่ของครูชบ มีรากฐานมาจากความเข้าใจการศึกษาในความหมายกว้าง ไม่ติดกับเพศ วัย รูปแบบ เวลา สถานที่ แต่เป็นการศึกษาที่เอื้อต่อชีวิตและความเป็นอยู่ของคน การจัดการศึกษาตามแนวคิดนี้ จึงส่งผลให้เกิดการเรียนรู้ขึ้นในชุมชนอย่างกว้างขวางสามารณก้ปัญหาทางเศรษฐกิจ สังคม และฟื้นฟูศักดิ์ศรีของความเป็นคนกลับคืนมาสู่ชาวบ้านอีกครั้งหนึ่ง ลักษณะการมีความรู้เกี่ยวกับการศึกษาความหมายกว้างเช่นนี้ ทำให้ครูชบสามารถแปลความหมายของการศึกษาสู่ภาคปฏิบัติ และสร้างกระบวนการเรียนรู้ขึ้นทั้งในโรงรียนและชุมชน เกิดเป็นกระบวนการเรียนรู้ของชุมชน ครูชบเรียนรู้ชีวิตจากชีวิตแห่งความเป็นจริงองค์ประกอบของความรู้ของครูชบ ยอดแก้ว จำแนกเป็นด้านต่าง ๆ ได้ดังนี้

กัลยานี ปฎิมาพรเทพ. (2543). ครูชบ ยอดแก้ว : ครูภูมิปัญญาไทย : นักเศรษฐศาสตร์ชุมชน. พิมพ์ครั้งที่ 1. ต้นอ้อ.
สฤณี อาชวานันทกุล. (2556). อาลัยครูชบ ยอดแก้ว ผู้บุกเบิกสวัสดิการชุมชนไทย. สืบค้น 2 ส.ค. 67, จากhttps://huexonline.com/knowledge/9/42/