ภาพจาก : https://pantip.com/topic/33964612

        ภาษาไทยถิ่นใต้เป็นภาษาถิ่นที่ใช้ในภาคใต้ของประเทศไทย โดยนับตั้งแต่ภาคใต้ตอนเหนือคือพื้นที่ระหว่างบ้านน้ำตก ตำบลห้วยยาง อำเภอทับสะแก กับบ้านกรูด ตำบลชัยเกษม อำเภอบางสะพาน จังหวัดประจวบคีรีขันธ์ ลงไปถึงชายแดนประเทศมาเลเซีย และบางหมู่บ้านในรัฐกลันตัน รัฐปะลิส และรัฐเคดาห์ ประเทศมาเลเซีย ภาษาไทยถิ่นใต้มีเพียงภาษาพูดเท่านั้นไม่มีตัวอักษรเขียนที่เฉพาะ ซึ่งภาษาไทยถิ่นใต้ที่ใช้สื่อสารก็มีแตกต่างออกตามชุมชนหรือหมู่บ้านอีกหลายสำเนียง ภาษาไทยถิ่นใต้สำเนียงสงขลาก็เป็นหนึ่งในนั้น เพราะใช้พูดหรือสื่อสารกันเฉพาะบริเวณพื้นที่จังหวัดสงขลา หรือบางส่วนของจังหวัดปัตตานี และจังหวัดยะลา ภาษาไทยถิ่นใต้สำเนียงสงขลาถือเป็นภาษาไทยถิ่นใต้ที่มีเอกลักษณ์พิเศษโดยมีลักษณะที่เด่นคือหางเสียงจะไม่ขาดห้วน แต่จะค่อย ๆ เบาเสียงลง ซึ่งลักษณะดังกล่าวช่วยให้ภาษาสงขลาฟังแล้วไม่หยาบกระด้างอย่างสำเนียงใต้ถิ่นอื่น ๆ  นอกจากนี้ยังมีคำที่ใช้บ่อยในสำเนียงนี้คือคำว่า “เบอะ” หรือ “กะเบอะ” ซึ่งมีความหมายในภาษาไทยมาตรฐานว่า “เพราะว่า” “ก็เพราะว่า” หรือเรียกเงินว่า “เบี้ย” ในขณะที่ภาคใต้ถิ่นอื่นนิยมเรียกว่า “ตางค์” และคำที่นิยมใช้อีกคำหนึ่งคือ “ไม่หอน” ซึ่งมีความหมายว่า “ไม่เคย”  เช่น ฉานไม่หอนไป  เป็นต้น

กลุ่มของสำเนียงในภาษาสงขลา

        กลุ่มของสำเนียงในภาษาไทยถิ่นใต้สงขลา ประกอบด้วย
        ๑. สำเนียงสงขลากลุ่มอยู่เหนือน้ำ (โหม่เหนือ)

           สำเนียงสงขลากลุ่มอยู่เหนือน้ำ (โหม่เหนือ) คือภาษาที่ใช้สื่อสารกันเขตอำเภอหาดใหญ่ คลองหอยโข่ง สะเดา นาทวี จะนะ เทพา และสะบ้าย้อย ภาษาสงขลากลุ่มนี้จะมีเอกลักษณ์ เรื่องภาษาสำเนียงที่มีเอกลักษณ์เฉพาะ เช่น  “ยิงหมีนะ” วลีนี้มีความหมายใกล้เคียงกับ "ยังดีนะ" หรือ “เกือบไปแล้วไหมละ” ที่ใช้ในภาษากลาง ประโยค “ยิงหมีนะตายถ้ากูมาไม่ทัน"  หมายความว่า “เกือบตายไปแล้วยังดีนะที่กูมาทัน” คนสงขลากลุ่มเหนือน้ำ (โหม่เหนือ) โดยเฉพาะคนคลองหอยโข่งดั่งเดิมจะเรียกมะละกอว่า กล้วยหลาหรือแตงต้น ในขณะที่ภาคใต้ทั่ว ๆ ไป เรียกมะละกอว่า “ลอกอ" หรือเวลาพูดจะมีคำว่า “หน้อ” ต่อท้ายประโยค และจะมีหางเสียงที่ขาดห้วน (ใช้กันทั่วไปในเขตคลองหอยโข่ง,สะเดา และนาทวี  ) ถือว่าเป็นสำเนียงสงขลาที่มีความนุ่มนวลกว่าสำเนียงสงขลากลุ่มอื่น และจะมีคำว่า “ได่” (ใช้กันทั่วไปในเขตคลองหอยโข่ง) ในแง่ความความว่า “ทำไม” ในขณะที่คนปักษ์ใต้ทั่วไปจะใช้คำว่า “ไส่” เช่น ที่คนเฒ่าคนแก่ถามลูกหลานที่ไปเยี่ยมถึงบ้านว่า "มาได่หะโหลก"   ซึ่งมีความหมายว่า "มาทำไมละลูก"\

       ๒. สำเนียงสงขลากลุ่มอยู่ริมทะเล (โหม่บก)

         สำเนียงสงขลากลุ่มอยู่ริมทะเล (โหม่บก) คือภาษาที่ใช้สื่อสารกันในเขตอำเภอสิงหนคร สทิงพระ และระโนด แม้ส่วนใหญ่จะมีสำเนียงใกล้เคียงกับชาวสงขลาเหนือน้ำ (โหม่เหนือ) แต่ก็มีความแตกต่างที่เห็นได้ชัด คือการออกเสียง “ร”  ที่ทางคนสงขลาริมทะเลออกเสียงไม่ได้ทั้งเสียงพยัญชนะนำและอักษรควบแต่จะใช้ “ล” แทน เช่น “รัก” จะออกเสียงว่า “ลัก” จึงมีผลให้ "ฉันรักเธอ" ของคนสิงหนครกลายเป็น "ชั้นหลักเธอ" (เขียนตามเสียงวรรณยุกต์) แต่ถึงแม้กลุ่มอยู่เหนือน้ำ (โหม่เหนือ) (คนหาดใหญ่, คลองหอยโข่ง และสะเดา) จะออกเสียง“ร” ที่เป็นพยัญชนะนำได้ แต่จะออกเสียงอักษรควบ “ร” ไม่ได้เช่นเดียวกันกับคนสงขลาริมทะเล เช่น “เปรียบเทียบ” จะออกเสียงเป็น "เปลียบเทียบ" หรือ “แปรงฟัน” จะออกเสียงเป็น "แปลงฟัน"

หน่วยเสียงพยัญชนะในภาษาสงขลา

           หน่วยเสียงของพยัญชนะในภาษาสงขลา มี  ๒๐ หน่วยเสียง ประกอบด้วย

       หน่วยเสียงพยัญชนะมีตรงกันกับภาษากลาง (ที่ใช้กันโดยทั่วไป) มี ๑๙ หน่วยเสียง  เสียงพยัญชนะที่เป็นภาษากลาง (ที่ใช้กันโดยทั่วไป) ไม่มี  ๑ หน่วยเสียง คือ พยัญชนะนาสิก “ญ”  ซึ่งมีจะตรงกันกับภาษาเชียงใหม่ ภาษาอุบล หน่วยเสียงพยัญชนะที่มีในภาษากลาง (ที่ใช้กันโดยทั่วไป) แต่ไม่มีในภาษาสงขลา  ๒  หน่วยเสียง คือ พยัญชนะนาสิก “ง”  และพยัญชนะ “ร”                     

             หน่วยเสียงพยัญชนะ “ญ”  ที่มีในภาษาสงขลา เช่น   

            หน่วยเสียงพยัญชนะที่มีในภาษากลาง (ที่ใช้กันโดยทั่วไป) แต่ไม่มีในภาษาสงขลา  ๒ หน่วยเสียงได้แก่ พยัญชนะนาสิก “ง” และพยัญชนะ “ร” สำหรับเสียง “ร” นั้น จะมีในภาษาปักษ์ใต้ถิ่นอื่นบางถิ่น เช่น นครศรีธรรมราช เป็นต้น

           หน่วยเสียงพยัญชนะ “ง” ภาษาสงขลาใช้ “ห” (ออกเสียงเป็น “ฮ” )

        หน่วยเสียงพยัญชนะ “ร” ภาษาสงขลาใช้ “ล” แทน (ใช้กันเฉพาะสวขลาแถบชายทะเล)

       หน่วยเสียงพยัญชนะที่ภาษาสงขลาและภาษากลาง (ที่ใช้กันโดยทั่วไป) มีเหมือนกัน  แต่ใช้ต่างกันได้แก่เสียงพยัญชนะ เช่น

        พยัญชนะต้น

       พยัญชนะตัวสะกด 

        การตัดพยางค์ภาษาปักษ์ใต้โดยทั่วไปไม่ชอบออกเสียงคำมากพยางค์ จะมีคำหลายพยางค์ ซึ่งมักจะตัดพยางค์หน้าออก เช่น    

         การตัดคำผิดบางคำแทนที่จะตัดพยางค์หน้าออกไปทั้งพยางค์ แต่ตัดไปเพียงครึ่งเดียวโดยพยัญชนะต้นเหลือพยัญชนะตัวสะกดที่อยู่ท้ายสระไป กลายเป็นพยัญชนะต้นประสมกับพยัญชนะ เช่น

          การกลมกลืนเสียง บางคำใช้วิธีลดพยางค์ด้วยวิธีกลมกลืนเสียง ทำให้คำ ๒ พยางค์กลายเป็นคำหนี่งพยางค์ เช่น

       พยัญชนะควบกล้ำ พยัญชนะผสมหรือพยัญชนะควบกล้ำในภาษาสงขลา ได้แก่ พยัญขนะต่อไปนี้คือ

         ซึ่งจะเห็นได้ว่าพยัญชนะที่มี “ล” กล้ำใช้ตรงกับภาษากลาง (ที่ใช้กันโดยทั่วไป)ส่วนใหญ่พยัญชนะที่มี “ร” กล้ำนั้นโดยเหตุที่ภาษาสงขลาไม่มี “ร” กล้ำ จึงใช่ “ล ” แทน เช่น 

       ส่วนของพยัญชนะ “ร ” และ “ล ” กล้ำที่ใช้ต่างกันบ้างก็มี ดังนี้คือ

      ๑. ลดเสียง ร, ล

     ๒. ลดเสียงพยัญชนะตัวหน้าเหลือแต่ “ล ”  

       ๓. พยัญชนะที่มี “ว ”  ควบนั้นมีตรงกัน มีตรงกันทั้ง “กว ” “ขว ” และ “คว ” เช่น

        แต่ส่วนใหญ่แล้ว “ขว ” และ “คว ” ในภาษาสงขลา มักจะใช้สลับกับ “ฟ ” ในภาษากลาง (ที่ใช้กันโดยทั่วไป)  เช่น

       นอกจากนี้ในพยัญชนะ “ว ” ควบในภาษากลาง (ที่ใช้กันโดยทั่วไป) แต่ในภาษาสงขลาจะลดเสียงพยัญชนะตัวต้น  เช่น

        ในภาษาสงขลาจะมีหน่วยเสียงเป็นสระเดี่ยว ๑๘ หน่วยเสียง ภาษากลาง (ที่ใช้กันโดยทั่วไป) ภาษาเชียงใหม่และภาษาอุบล ซึ่งมีหน่วยสระประสมที่เสียงยาวตรงกัน ๓ หน่วยสระ ประกอบด้วย “เอีย ” “เอือ ” “อัว ”  สระในภาษาสงขลาและภาษากลาง (ที่ใช้กันโดยทั่วไป) ที่ตรงกันแต่มีการใช้ต่างกัน เช่น

เสียงวรรณยุกต์ในภาษาสงขลา

        เสียงวรรณยุกต์ในภาษาสงขลามี ๗ เสียง ซึ่งต่างกับภาษากลาง (ที่ใช้กันโดยทั่วไป เกือบทุกเสียง  ยกเว้นเสียงวรรณยุกต์  “เอก ”    

        ๑. เสียงวรรณยุกต์ “สามัญ”  คล้ายเสียง “สามัญ” ของภาษากลาง (ที่ใช้กันโดยทั่วไป แต่สูงกว่าเล็กน้อย เช่น

      ๒. เสียงวรรณยุกต์ “สามัญ” เพี้ยนเป็นเสียงสามัญที่มีหางเสียงเป็น “โท” เล็กน้อย เช่น

       ๓. เสียงวรรณยุกต์ “เอก” ตรงกับเสียงวรรณยุกต์ “เอก” ในภาษากลาง (ที่ใช้กันโดยทั่วไป)  เช่น

       ๔. เสียงวรรณยุกต์ “เอก” เพี้ยน เป็นเสียง “เอก”ไม่เต็มเสียงแต่จะสูงกว่าเสียง “เอก”ในภาษากลาง (ที่ใช้กันโดยทั่วไป) เช่น

       ๕. เสียงวรรณยุกต์ “ตรี” จะเพี้ยนเป็นเสียงระหว่างเสียง “โท”กับเสียง “ตรี”  แต่จะค่อนไปทางเสียง “ตรี” เช่น

      ๖. เสียงวรรณยุกต์ “ตรี”  ใกล้เสียง “ตรี” ของภาษากลาง (ที่ใช้กันโดยทั่วไป) แต่เสียงยาวกว่า และตั้งต้นสูงกว่าเสียง “ตรี” ในภาษากลาง (ที่ใช้กันโดยทั่วไป) และหางเสียงจะเป็นเสียง “จัตวา”

        ๗. เสียงวรรณยุกต์ “จัตวา” ใกล้เสียงวรรณยุกต์ “จัตวา” ของภาษากลาง (ที่ใช้กันโดยทั่วไป) แต่จะมีเสียงต่ำกว่าเล็กน้อย เช่น

ตัวอย่างคำศัพท์ในภาษาสงขลา

ตัวอย่างประโยคในภาษาสงขลา

ภาพจาก : https://pantip.com/topic/33964612

บันทึกขนำริมทุ่งปลักเหม็ด. (2554). สืบค้นวันที่ 2 พ.ย. 61, จาก http://plugmet.orgfree.com/sk_dialect.htm

ภาษาไทยถิ่นใต้ (จ.สงขลา). (2558). สืบค้นวันที่ 2 พ.ย. 61, จาก https://prezi.com/go6nwb0qvuzj/presentation/

วิกิมีเดียสารานุกรมเสรี.(2561). สำเนียงสงขลา. สืบค้นวันที่ 2 พ.ย. 61, จาก https://th.wikipedia.org/wiki/สำเนียงสงขลา

วิทยาลัยครูสงขลา. (2514). พจนานุกรมภาษาถิ่นใต้ ฉบับชั่วคราว. สงขลา : โรงพิมพ์เมืองสงขลา.

สุธิวงศ์ พงศ์ไพบูลย์ (บรรณาธิการ). 2529). สารานุกรมวัฒนธรรมภาคใต้. สงขลา : สถาบันทักษิณคดีศึกษา มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ.