หมวดหมู่
การละเล่น
เป่า
.png)
รายงานการวิจัยการละเล่นพื้นบ้านในจังหวัดปัตตานี, 2561, 36
ฉับโผงหรือชับโพละเป็นของเล่นสําหรับเด็ก ๆ ทําจากลําไผ่ขนาดเท่านิ้วหัวแม่เท้า มีรูกลางทะลุปล้องหรือขนาดเส้นผ่าศูนย์กลาง ๑-๒ เซนติเมตร ยาวเท่ากับหนึ่งปล้อง ส่วนนี้นํามาทําเป็นลํากล้อง แล้วมีไม้ไผ่อีกอันมาเหลายาว ๆ เป็นแกนขนาดพอดีปล้องที่เตรียมไว้ให้เลื่อนเข้าออกได้ นําแกนไม้สวมกับไม้ ไผ่ข้อสั้น ๆ เป็นด้ามจับ เวลาเล่นเด็ก ๆ จะเอาลูกผลไม้ขนาดเล็กเท่ารูลํากล้อง เช่น ลูกปอกระเจา ลูกนุ่น ลูกหวาย ลูกราม ใส่เข้าไปในลํากล้องให้แน่นเป็นลูกกระสุน เสียบไม้แกนตามเข้าไปประมาณ ๑ ใน 4 ส่วนของลํากล้องเล็งเป้าที่ต้องการยิง แล้วกดกระแทกไม้แกนเข้าไป ลูกกระสุนจะพุ่งด้วยแรงอัดของลมในปล้องกระเด็นไปได้ไกล และเกิดเสียงดังเป็นที่สนุกสนาน เด็กผู้ชายชอบเล่นมากกว่าเด็กผู้หญิง ฉับโผงเป็นวัฒนธรรมการเล่นที่เชื่อมโยงกับวัตถุดิบที่มีอยู่ในชุมชนคือไม้ไผและผลไม้ประจำถิ่น ที่ใช้เป็นกระสุนในการยิง ฉับโผงจึงเป็นการละเล่นที่ถูกคิดค้นขึ้นมาจากวัตถุดิบที่มีอยู่ในชุมชน แล้วสร้างสิ่งประดิษฐ์ขึ้นมาเป็นของเล่นสําหรับเด็ก โดยเฉพาะเด็กผู้ชายที่มีความท้าทายและภูมิใจที่ได้มีปืนไว้เล่นเป็นของตนเอง นอกจากเล่นเพื่อความสนุกสนาน เพลิดเพลิน และสุขภาวะแล้ว ยังช่วยให้เด็กได้มีความคิดสร้างสรรค์ในการประดิษฐ์ขึ้นฉับโผงตามจินตนาการที่ได้จากประสบการณ์ของตนเอง
อุปกรณ์และกฎกติกาการเล่น
| ๑. กระบอกปืน ทำจากไม้ไผ่ ซึ่งต้องใช้ยอดลําไม้ใฝ่ที่มีรูขนาดเท่ากับผลไม้ที่นํามาทํากระสุน ขนาดความยาวเท่าไหร่อยู่ที่การออกแบบกระบอกปืน |
| ๒. ด้ามปืน คือด้ามจับใช้ยอดลําไม้ไผ่เหมือนกัน แต่ตัดให้สั้นกว่ากระบอกปืนเล็กน้อย จากนั้นจะเหล่าไม้ใฝ่ให้มีขนาดเล็กกว่ารูกระบอกปืนเล็กน้อยและสั้นกว่ากระบอกปืนประมาณ ๐.๕ เซนติเมตร เพราะถ้าสั้นยาวมากกว่านี้จะทําให้มีปัญหาช่วงเวลายิง กระสุนจะติดอยู่ข้างใน |
| ๓. กระสุนปืน เป็นพวกผลไม้ที่มีอยู่ในชุมชน เช่น ลูกพลับพลา ลูกปอกระเจา ลูกนุ่น ลูกหวาย ลูกราม เป็นต้น |
| ๕. ผู้เล่น สามารถเล่นได้ทั้งเด็กผู้หญิงและเด็กผู้ชาย แต่ส่วนใหญ่แล้วจะนิยมเล่นในกลุ่มของเด็กผู้ชายเท่านั้น |
วิธีการเล่นเกม
| ๑. ฉับโผง ที่นิยมเล่นกันมีอยู่ ๒ แบบ คือปืนแบบธรรมดากับปืนแบบคาบิล โดยเฉพาะในแบบคาบิล ซึ่งสามารถใส่กระสุนหรือผลไม้ได้ครั้งละหลายเม็ด ซึ่งจะได้เปรียบช่วงเวลาในการเล่น จะยิง เพื่อนได้หลายครั้งกว่าลูกกระสุนจะหมด |
| ๒. วิธีการเล่นฉับโพง จะไม่มีกติกามากนัก เพราะใครมีกระบอกไม้ใฝ่สามารถเข้ามาร่วมเล่นกับเพื่อน ๆ ได้ ส่วนเด็กที่ไม่มีความอดทนถูกยิงครั้งสองครั้งจะเลิกเล่น สําหรับผู้ที่ไม่ยอมแพ้จะยืนยันต่อสู้เพื่อชนะให้ได้ มีการหลบหลีกการถูกยิง วิ่งไล่ กันอย่างสนุกสนานสําหรับเด็ก ๆ การเล่นฉับโผงจะเล่นตามฤดูกาลของผลไม้ที่จะนํามาทํากระสุน |
