หมวดหมู่
สถานที่ทางศาสนา
วัดมะม่วงหมู่ เป็นวัดที่สร้างขึ้นตั้งแต่ปี พ.ศ. ๒๒๙๙ สมัยสมเด็จพระเจ้าบรมโกศ ตั้งอยู่บ้านมะม่วงหมู่ หมู่ที่ ๔ ตำบลสทิงหม้อ อำเภอสิงหนคร จังหวัดสงขลา สังกัดคณะสงฆ์มหานิกาย มีเนื้อที่ประมาณ ๑๒ ไร่ ๑ งาน ๒๘ ตารางวา พื้นที่ตั้งวัดอยู่เป็นพื้นที่ราบ มีอาคารเสนาสนะต่าง ๆ อาทิ พระอุโบสถ ศาลาการเปรียญ เป็นต้น ได้รับพระราชทานวิสุงคามสีมาเมื่อปี พ.ศ. ๒๔๔๐ มีเขตวิสุงคามสีมากว้าง ๑๙.๒๘ เมตร ยาว ๒๗ เมตร ผูกพัทธสีมาในปี พ.ศ. ๒๔๕๑ วัดมะม่วงหมู่เป็นวัดโบราณและสำคัญของจังหวัดสงขลาอีกวัดหนึ่ง และมีความเกี่ยวเนื่องกับตำนานแม่ม่วงทองและกำเนิดประเพณีความเชื่อต่าง ๆ เช่น ไหว้ทวดม่วงทอง ไหว้ต้นไม้ใหญ่ แต่งงานกับแม่ม่วงทองหรือแต่งงานกับต้นไม้ ซึ่งเป็นประเพณีสำคัญของของชาวมะม่วงหมู่ อำเภอสิงหนคร จังหวัดสงขลา ตามประวัติเล่าว่าแม่ม่วงทองแต่ก่อนเป็นธิดาของเจ้าเมืองนครศรีธรรมราช ในยุคหลายร้อยปีก่อนที่ถูกโจรฆ่าตายแล้วฝังไว้ใต้ต้นมะม่วงใหญ่ปัจจุบันคือบริเวณวัดมะม่วงหมู่ ศพถูกซ่อนอยู่ในโพรงมะม่วงใหญ่ ต่อมาได้แสดงปาฏิหาริย์ให้ปรากฏเนือง ๆ จนชาวบ้านนับถือและเกิดการบวงสรวงบนบานเพื่อความประสงค์ต่าง ๆ ชาวบ้านมีความเชื่อว่าทวดแม่ม่วงทองหรือนางไม้ดังกล่าวได้สิงสถิตอยู่ที่ต้นมะม่วง ซึ่งมีขนาดใหญ่โดยปรากฏให้ชาวบ้านเห็นและเข้าฝันบอกให้ชาวบ้านรู้ ต่อมาเมื่อต้นมะม่วงดังกล่าวโค่นล้มลงตามธรรมชาติ และต้นมะม่วงดังกล่าวผุพังลงเหลือเฉพาะแก่น สามารถยกได้ด้วยกำลังคนเพียงคนเดียว จึงได้มีการเคลื่อนย้ายมาตั้งพิงไว้กับต้นอินทนิลขนาดใหญ่ ซึ่งอยู่ไม่ห่างจากต้นเดิมที่หักโค่นลงมากนัก ต่อมาในปี พ.ศ. ๒๕๐๘ ทางวัดต้องการสถานที่ดังกล่าวเพื่อก่อสร้างกุฏิเจ้าอาวาสจึงได้โค่นต้นอินทนิล ซึ่งชาวบ้านเชื่อว่าแม่ทวดม่วงทองสิงสถิตอยู่ลง การโค่นต้นอินทนิลของทางวัด ได้มีการทำพิธีอันเชิญให้แม่ทวดม่วงทองไปสิงสถิตยังต้นประดู่ ซึ่งอยู่ทางมุมด้านทิศตะวันตกของวัด โดยหมอผู้ทำพิธีชาวอีสานการทำพิธีอันเชิญนางไม้หรือทวดม่วงทองไปอยู่ยังสถานที่ใหม่ ที่ทางวัดจัดเตรียมไว้เป็นพิธีกรรมที่มีความศักดิ์สิทธิ์ จึงมีการจัดเตรียมเครื่องเซ่นสังเวยด้วยของ ๑๒ อย่างโดยหมอพิธี หลังจากที่ทำพิธีอันเชิญแม่ทวดม่วงทองไปสิงสถิตอยู่ ณ ต้นประดู่ อันเป็นบริเวณตลาดนัดวันเสาร์ในปัจจุบัน การทำพิธีของชาวบ้านจึงต้องย้ายไป ณ บริเวณดังกล่าวด้วย ต่อมาในปี พ.ศ. ๒๕๑๑ ในการประกอบพิธีการไหว้ต้นไม้ใหญ่ของนายเสริม อำภา แม่ทวดม่วงทองได้เข้าทรงนางเหี้ยง ซึ่งเป็นผู้ช่วยจัดขันหมากของนางเปี่ยมผู้เป็นเจ้าพิธี การเข้าทรงครั้งนี้ต้องการบอกว่า สถานที่ที่ตนอยู่นั้นตั้งอยู่ในบริเวณตลาดนัด ทั้งโคนต้นไม้ที่ตนอยู่ยังถูกใช้เป็นที่ทิ้งสิ่งปฏิกูลต่าง ๆ โดยเฉพาะน้ำล้างปลาที่คนแขก (มุสลิม) ที่ขายปลามักนำมาเททิ้งตรงนี้ ทำให้สกปรกจนตนไม่สามารถอยู่ได้อีกต่อไป และได้บอกกล่าวในทำนองว่าใครก็ตามที่มาทำพิธีเซ่นไหว้ตนที่ต้นประดู่แห่งนี้ตนจะไม่รับเครื่องเซ่น แต่หากใครต้องการเซ่นตนให้ไปทำพิธีเซ่นไหว้ที่ต้นตะแบกท้ายตลาด ซึ่งอยู่ถัดจากต้นประดู่ไปทางทิศตะวันตกประมาณ ๓๐ เมตร อันเป็นที่อยู่ใหม่ของตน ปัจจุบันชาวบ้านสร้างศาลเจ้าแม่ที่ใต้ต้นตะแบกแทนต้นประดู่ โดยตั้งอยู่ใกล้กับสถานที่เดิม
ศาลเจ้าแม่ม่วงทอง (ภาพจาก : http://singhanakorn.go.th/travel/detail/1114)
วัดมะม่วงหมู่ มีตํานานเล่าว่าวัดนี้สร้างขึ้นในช่วงปลายอยุธยาและถือเป็นสํานักเรียนปริยัติในหมู่สงฆ์และสามเณรในพื้นที่นี้ สิ่งน่าสนใจ ได้แก่โบสถ์เรือนไม้อายุนับร้อยปีที่สร้างแบบเรือนสับไม่ใช้ตะปู อนุสาวรีย์ควายกตัญญูซึ่งเคยมีคุณูปการช่วยขนดินและอุปกรณ์ในการสร้างโบสถ์ตลอดเวลาหลายปีจนโบสถ์สร้างเสร็จ และพญานาคหน้าโบสถ์อันนับเป็นต้นแบบพญานาค พ่นน้ําของพื้นที่ปลายแหลมสนอ่อน เป็นต้น วัดมะม่วงหมู่มีประเพณีแต่งงานกับนางไม้อันเป็นเอกลักษณ์ ด้วยตํานานเล่าว่ามีเทพสตรีที่สิงสถิต ณ ต้นไม้ใหญ่ภายในวัด คนละแวกนี้เคารพนับถือท่านให้เป็นเทพผู้คุ้มครองปกปักรักษาให้คลาดแคล้วจากภยันตราย จึงมีประเพณีเพื่อแสดงความเคารพนั่นคือ หากชายใดจะทําการอุปสมบทต้องถือขันหมากมาสู่ขอและ ขอขมาลาโทษกับนางไม้ที่ศาลซึ่งตั้งอยู่บริเวณหน้าวัดเสียก่อน จึงจะบวชได้ และเมื่อลาสิกขาแล้วก็ต้องเข้าหออยู่โยงที่บ้าน เป็นเวลา ๓ วัน โดยไม่ออกไปไหนเสมือนว่าได้อาศัยอยู่ร่วมกับนางไม้เป็นคู่ผัวตัวเมียกัน
รูปปั้นควายเผือก
พระอุโบสถ
ภาพจาก : http://singhanakorn.go.th/travel/detail/1114
พระอุโบสถของวัดมะม่วงหมู่เป็นอาคารทรงไทยก่ออิฐฉาบปูน ก่อผนังทึบไม่มีเสาพาไลรองรับน้ำหนักภายในอาคาร แต่ใช้ผนังรับน้ำหนักหลังคาแทน ไม่มีเสาด้านข้างแต่ใช้ทวยรับน้ำหนักชายคาปีกนก เป็นศิลปกรรมสมัยอยุธยา พระอุโบสถกว้าง ๑๔.๓๓ เมตร ยาว ๒๒ เมตร หลังคาจั่ว หน้าบันด้านหน้าพระอุโบสถเป็นลายปูนั้นเถาวัลย์เลื้อยมีเทวดาเป็นภาพประธาน ตัวพระอุโบสถเป็นโถงขนาดใหญ่ ไม่มีเสาพาไล ซุ้มประตูหน้าต่างเป็นซุ้มปูนปั้นทรงแก้วเสมาธัมมจักร ส่วนชายคานองเพดานหลังคามีคันทวยรับน้ำหนักอันเป็นแบบไทยประเพณีอันเป็นศิลปกรรมอย่างเทศสวยงามมากมีการแกะสลักเป็นรูปพญานาคทั้งหมด ๒๔ อัน หลังมุงด้วยกระเบื้องดินเผา เครื่องบนทรงเครื่องลำยอง มีช่อฟ้าใบระกา นาคสะดุ้ง หางหงส์ มีใบเสมาเป็นแบบปูนปั้น ๘ ทิศ ประดิษฐานอยู่บนดอกบัว
มณฑปพระครูสุทัศนธรรมคุณ
กุฏิไม้โบราณ
เจ้าอาวาสของวัดมะม่วงหมู่ตั้งแต่อดีตถึงปัจจุบัน (๒๕๕๙) เท่าที่ปรากฎหลักฐานมีทั้งหมด ๘ รูป คือ
| ๑. พระเม่า |
| ๒. พระเอียด |
| ๓. พระรักษ์ |
| ๔. พระหนูแก้ว |
| ๕. พระสังข์ |
| ๖. พระครูวุฒิธรรมสาร (อาจารย์ทุ่ม) |
| ๗. พระครูสุทัศนธรรมคุณ (อาจารย์เถี้ยน) |
| ๘. พระอธิการวิโรจน์ ธมฺมปาโล (๒๕๕๙) |
สำหรับเจ้าอาวาสวัดมะม่วงหมู่จะขอกล่าวถึงเฉพาะพระพระครูสุทัศนธรรมคุณ (อาจารย์เถี้ยน) เท่านั้น พระครูสุทัศนธรรมคุณ (อาจารย์เถี้ยน) ท่านเป็นหนึ่งในพระอริยะผู้มีศีลจริยวัตรอันงดงามแห่งเมืองสิงหนคร ท่านเป็นลูกศิษย์ของพ่อท่านคงวัดธรรมโฆษณ์ ท่านเป็นพระนักปฏิบัติ นักพัฒนา มีวัตรปฏิบัตรที่งดงาม และมีศีลบริสุทธ์เคร่งในพระธรรมวินัย ขนาดที่ยอมเอาชีวิตเข้าแลก และที่เด่นที่สุดก็คือเป็นพระผู้มีเมตตาธรรมสูง ท่านเป็นพระบริสุทธิสงฆ์ ที่ไม่ยึดติดกับตำแหน่งหน้าที่และเงินทอง เมื่อปี พ.ศ. ๒๕๔๐ ทางจังหวัดสงขลาเคยมอบตำแหน่งเจ้าคณะอำเภอให้ท่านแต่ท่านก็ปฏิเสธไม่ขอรับนับว่าหาได้ยากในยุคนี้ และในสมัยที่ท่านยังมีชีวิตอยู่ท่านถือได้ว่าเป็นพระอาจารย์ใหญ่ของลูกศิษย์สายพ่อท่านคง ใครมีปัญหาอะไรจะมาปรึกษาท่านตลอดและในการสร้างพระของพ่อท่านคงทุกรุ่นจะไม่ขาดอาจารย์ท่านในการร่วมปลุกเสกเลยจนมีคำพูดจากเหล่าลูกศิษย์สายธรรมโฆษณ์เองยังพูดว่า "พิธีเสกมีอาจารย์เถี้ยนองค์เดียวก็พอแล้ว"
ภาพจาก : https://www.facebook.com/putthakom/posts/พระอริยะผู้มีศีลจริยวัตรอันงดงามแห่งสิงหนครพระครูสุทัศน์ธรรมคุณ-เถี้ยน-จารุทัศโน/511500752353777/
ภาพจาก : http://www.jenginfinity.com/product/146/พระครู-สุทรรศนธรรมคุณ-หลวงพ่อ-เถียร-จารุทสฺสโน-วัด-มะม่วงหมู่-อ-สิงหนคร-สงขลา-200
