Page 57 - รายงานประจำปี ๒๕๖๑ ศูนย์องค์รวมเพื่อการศึกษาและบำบัดโรคมะเร็ง คณะแพทยศาสตร์

E-consult: โปรแกรมการส่งต่อและปรึกษาผู้ป่วย

ด้วยระบบอิเล็กทรอนิกส์สารสนเทศสู่การพัฒนาเครือข่าย

การดูแลผู้ป่วยมะเร็ง Solid Tumor ในภาคใต้

ค�าส�าคัญ: E-consult, โปรแกรมการส่งต่อและปรึกษาผู้ป่วย, ระบบอิเล็กทรอนิกส์สารสนเทศ
สรุปผลงานโดยย่อ:
ระบบการให้ค�าปรึกษาและส่งต่อผู้ป่วยมะเร็ง solid tumor (E-consult) เป็นโปรแกรมคอมพิวเตอร์ที่ออกแบบ
ี
ื
ให้ใช้งานผ่านเว็บเบราว์เซอร์ สามารถเข้าใช้งานโปรแกรมได้ทุกพ้นท่ท่มีสัญญาณอินเตอร์เน็ตผ่านอุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์
ี
ั
ทุกประเภท ท้งคอมพิวเตอร์ต้งโต๊ะ คอมพิวเตอร์โน้ตบุ๊ค โทรศัพท์มือถือระบบ OS หรือระบบ Android และแท็บเล็ต
ั
โดยโปรแกรม E-consult เป็นเครื่องมือที่พัฒนาขึ้นเพื่อให้ความช่วยเหลือและค�าปรึกษาแนะน�าแก่ทีมสุขภาพที่ร่วมดูแล
ผู้ป่วยมะเร็งในโรงพยาบาลต่างๆ รอบนอกโรงพยาบาลสงขลานครินทร์ (รพ.มอ.) ในการพิจารณาให้การรักษาที่เหมาะสม กราฟที่ 1 แสดงจ�านวนผู้ป่วยแต่ที่ส่งผ่านระบบ E-consult กราฟที่ 2 แสดงระยะเวลาการตอบกลับแผนการรักษาของระบบ E-consult
ื
ั
�
แก่ผู้ป่วยมะเร็งในโรงพยาบาลน้นๆ รวมถึงส่งต่อผู้ป่วยและข้อมูลท่จาเป็นเพ่อมารับการรักษายังโรงพยาบาลสงขลานครินทร์
ี
โดยด�าเนินกิจกรรมการพัฒนาตามวงจรการบริหารงานคุณภาพ (PDCA) ทั้งนี้ ได้มีการน�าระบบ E-consult มาให้บริการ
ี
�
ั
�
ี
ิ
ให้คาปรึกษาและส่งต่อผู้ป่วยมะเร็งต้งแต่ตุลาคม 2558 ในขณะน้มีโรงพยาบาลท่ส่งผู้ป่วยผ่านโปรแกรมจานวนท้งส้น
ั
7 โรงพยาบาล โดยมีจ�านวนผู้ป่วยที่ส่งผ่านระบบทั้งสิ้น 235 ราย โดยโปรแกรม E-consult สามารถลดจ�านวนครั้งการมา
ั
ิ
�
ี
ั
ั
�
โรงพยาบาลจนเร่มการรักษาตามแผนจาก 6 คร้ง เหลือจานวนคร้งเฉล่ย 1.41 คร้งในการรักษาด้วยยาเคมีบาบัด
ื
ี
ั
ั
้
่
ี
่
ิ
้
ั
ั
ั
�
ิ
และจานวนครงเฉลยเหลอ 2.02 ครังในการเรมการรกษาด้วยรงสรกษา และยงช่วยลดค่าใช้จ่ายในการเดนทางและการ
สูญเสียรายได้ของผู้ป่วยและผู้ป่วยได้ประมาณร้อยละ 50 นอกจากน้การมีโปรแกรม E-consult เป็นศูนย์กลางของ
ี
�
้
การติดต่อส่อสารของทีมผู้ดูแลรักษา ช่วยให้การรักษามีความต่อเน่องไม่ซาซ้อน ช่วยควบคุมแผนการดูแลรักษาให้เป็นไปตาม กราฟที่ 3 แสดงจ�านวนครั้งการมาโรงพยาบาลสงขลานครินทร์ กราฟที่ 4 แสดงค่าใช้จ่ายเฉลี่ยในการเดินทางมา
ื
ื
ที่ก�าหนดไว้ อีกทั้งยังสามารถติดตาม ตรวจสอบ ประเมิน และพัฒนาคุณภาพการบริการได้อีกด้วย ของผู้ป่วยจนได้เริ่มการรักษาตามแผนการรักษาของแพทย์ โรงพยาบาลสงขลานครินทร์ตั้งแต่ครั้งแรกจนเริ่มการรักษา
ชื่อและที่อยู่องค์กร:
ิ
่
ั
�
ู
ิ
็
ื
ศนย์องค์รวมเพอการศกษาและบาบดโรคมะเรง สาขาวชามะเร็งวิทยา ภาควชาอายุรศาสตร์ คณะแพทยศาสตร์
ึ
มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ 15 ถนนกาญจนวนิช ต�าบลคอหงส์ อ�าเภอหาดใหญ่ จังหวัดสงขลา 90110
สมาชิกทีม:
1. ทีมโรงพยาบาลสงขลานครินทร์ ประกอบด้วย
- อายุรแพทย์โรคมะเร็ง ได้แก่ ผศ.พญ. อรุณี เดชาพันธุ์กุล, รศ.พญ. ภัทรพิมพ์ สรรพวีรวงศ์, อ.พญ. จิรวดี สถิตย์เรืองศักด ิ ์
และ อ.นพ. ศิวัช ศักดิ์เดชยนต์
- แพทย์รังสีรักษา ได้แก่ รศ.นพ. เต็มศักดิ์ พึ่งรัศมี, ผศ.พญ. ดวงใจ แสงถวัลย์, อ.พญ. รุ่งอรุณ จิระตราชู,
ผศ.นพ. ธนาพันธุ์ พีรวงศ์, อ.นพ. เพทาย รอดละมูล, และ อ.พญ. จิดาภา พฤฒิกิตติ และทีมพยาบาลแผนกรังสีรักษา
- ผู้ประสานงานระบบ E-consult: คุณมลิวรรณ ส่งเสริม และคุณนันทิยา รัตนคช (ศูนย์องค์รวมเพื่อการศึกษา
และบ�าบัดโรคมะเร็ง) ภาพที่ 2 แสดงขั้นตอนการมารับการรักษาของผู้ป่วยมะเร็ง Solid tumor ก่อนมีระบบ E- consult
2. ทีมโรงพยาบาลเครือข่าย ประกอบด้วย ทีมแพทย์และพยาบาลผู้ดูแลผู้ป่วยมะเร็ง โรงพยาบาลศูนย์ตรัง
ู
ุ
ั
โรงพยาบาลศูนย์ยะลา โรงพยาบาลนราธิวาสราชนครินทร์ โรงพยาบาลพทลง โรงพยาบาลศนย์หาดใหญ่ โรงพยาบาลศูนย์
วชิระภูเก็ต และโรงพยาบาลปัตตานี
เป้าหมาย:
1. เพ่มความสามารถในการเข้าถึงการรับบริการการรักษาโรคมะเร็ง Solid tumor ด้วยการลดจ�านวนครั้งการมา
ิ
โรงพยาบาลที่ไม่จ�าเป็นเนื่องจากข้อมูลผู้ป่วยที่ใช้ในการพิจารณาแผนการรักษาไม่ครบถ้วน
2. ลดระยะเวลารอคอยในการเริ่มต้นแผนการรักษานับตั้งแต่ผู้ป่วยมารับการรักษาในโรงพยาบาลสงขลานครินทร์
3. ลดค่าใช้จ่ายของผู้ป่วยและครอบครัวในการเดินทางมารักษายังโรงพยาบาลสงขลานครินทร์
4. เพิ่มการเชื่อมโยงการท�างานแบบเครือข่ายระหว่างทีมผู้ให้การรักษาผู้ป่วยมะเร็ง Solid tumor ในภาคใต้
ปัญหาและสาเหตุโดยย่อ: ภาพที่ 3 แสดงการตัดทอนขั้นตอนที่ไม่เกิดประโยชน์จากกระบวนการเก่า
�
• โรคมะเร็งเป็นปัญหาสาธารณสุขท่สาคัญของโลกและประเทศไทย ในประเทศไทยโรคมะเร็งเป็นสาเหตุการเสียชีวิต
ี
อันดับหนึ่งต่อเนื่องเป็นเวลากว่า 10 ปี
• โรคมะเร็งเป็นโรคที่ซับซ้อน ยุ่งยาก ทั้งด้านการคัดกรองโรค การตรวจวินิจฉัย รวมถึงการรักษาดูแลผู้ป่วยมะเร็ง
�
• การรักษาด้วยยาเคมีบาบัดหรือรังสีรักษาจากัดอยู่เฉพาะโรงพยาบาลขนาดใหญ่ มีความแออัดในการให้การบริการ
�
ทางการแพทย์ ส่งผลให้การดูแลรักษาไม่ทั่วถึงและไม่ต่อเนื่อง
• มีปัญหาในการรับส่งต่อผู้ป่วยระหว่างโรงพยาบาล ได้แก่ ขั้นตอนการส่งต่อที่ยังไม่เป็นระบบ การสื่อสารข้อมูลการ
ส่งต่อไม่เพียงพอ ไม่ชัดเจน ความแตกต่างในระบบข้อมูลและรายงานของแต่ละสถานพยาบาลที่แตกต่าง ท�าให้ผู้
ป่วยได้รับการดูแลรักษาล่าช้า ผู้ป่วยมีอาการรุนแรงมากขึ้นและมีผลการรักษาที่แย่ลง
�
ั
• จ�านวนคร้งการมาโรงพยาบาลเพ่อมารับการรักษาด้วยยาเคมีบาบัดและ/หรือรังสีรักษาในโรงพยาบาลสงขลา
ื
นครินทร์เฉลี่ยเท่ากับ 6 ครั้ง
ั
• มีค่าใช้จ่าย/การสูญเสียรายได้ในการเดินทางมาพบแพทย์เป็นเงินเฉล่ย 4,300 บาท/คร้ง คิดเป็นเงินรวม
ี
25,300 บาทต่อราย
กิจกรรมการพัฒนา: ภาพที่ 4 แสดงขั้นตอนใหม่ที่เปลี่ยนแปลงไปในการมารับการรักษาของผู้ป่วยมะเร็ง
Solid tumor เมื่อมีระบบ E- consult

บทเรียนที่ได้รับ:
• โปรแกรม E-consult เป็นทางเลือกในการประสานงานเชื่อมโยงกับโรงพยาบาลต้นทางและปลายทางการดูแลผู้ป่วย
�
ื
เป็นการส่อสารในดาเนินการร่วมดูแลผู้ป่วยตามแนวทางท่กาหนดข้นร่วมกัน โดยมี E-consult เป็นศูนย์กลางของ
ึ
�
ี
การติดต่อสื่อสารของทีมผู้ดูแลรักษา ท�าให้การรักษามีความต่อเนื่องไม่ซ�้าซ้อน ส่งผลให้ค่าใช้จ่ายลดลง
ี
�
ึ
�
�
• แผนการรักษาท่กาหนดข้นเป็นหัวใจสาคัญและทาหน้าท่เหมือนแผนท่ในการดูแลรักษา ช่วยควบคุมแผนการดูแลรักษา
ี
ี
ที่ก�าหนดไว้ล่วงหน้าให้เป็นไปตลอดการดูแลรักษา สามารถติดตาม ตรวจสอบ ประเมิน และพัฒนาคุณภาพการ
การประเมินและการเปลี่ยนแปลง: บริการได้
• เริ่มให้บริการให้ค�าปรึกษาและส่งต่อผู้ป่วยมะเร็งตั้งแต่ตุลาคม 2558 • ปัจจัยสู่ความสาเร็จ คือ การทางานด้วยการบรูณาการบริหารงานแบบมีส่วนร่วมของทีมผู้ดูแลผู้ป่วยท้งโรงพยาบาล
ั
�
�
�
ี
• มีโรงพยาบาลท่ส่งผู้ป่วยผ่านโปรแกรมจานวน 7 โรงพยาบาล ได้แก่ โรงพยาบาลศูนย์หาดใหญ่ โรงพยาบาลศูนย์ตรัง
�
�
โรงพยาบาลศูนย์ยะลา โรงพยาบาลศูนย์วชิระภูเก็ต โรงพยาบาลพัทลุง โรงพยาบาลนราธิวาสราชนครินทร์ และ ต้นทางและปลายทางในการรับส่งต่อผู้ป่วย โดยให้ความสาคัญกับการทางานเป็นทีม และการมีส่วนร่วมของ
ิ
ี
ั
ี
ู
ี
โรงพยาบาลปัตตานี รวมเป็นจ�านวนผู้ป่วยทั้งสิ้น 235 ราย (ข้อมูลล่าสุดรวบรวมถึงวันที่ 15 ธันวาคม 2560) ผู้เก่ยวข้องทุกฝ่าย สามารถช่วยให้แผนการรักษาผ้ป่วยท่ก�าหนดไว้สัมฤทธ์ผล อกท้งยังเป็นการจัดการความรู้
ี
�
ี
้
• ผป่วยท่ส่งผ่านโปรแกรม E-consult เป็นผู้ป่วยมะเร็งท่ต้องมารับการรักษาด้วยยาเคมีบาบัดหรือรังสีรักษายัง (Knowledge management) ร่วมกันระหว่างทีมสหสาขาวิชาชีพในต่างโรงพยาบาลที่ร่วมดูแลผู้ป่วยมะเร็ง
ู
โรงพยาบาลสงขลานครินทร์ คิดเป็นร้อยละ 72.39 ของผู้ป่วยทั้งหมดที่ส่งผ่านโปรแกรม และผู้ป่วยร้อยละ 27.61 การติดต่อทีมงานผู้ประสานงานหลักโปรแกรม E-consult:
เป็นผู้ป่วยท่รับการรักษายังโรงพยาบาลใกล้บ้านได้ สามารถลดจ�านวนคร้งการมาโรงพยาบาลสงขลานครินทร์
ั
ี
โดยไม่จ�าเป็นเพื่อเริ่มการรักษาเท่ากับ 136 ครั้ง (วิเคราะห์ข้อมูลถึงวันที่ 30 กันยายน 2560) ศูนย์องค์รวมเพื่อการศึกษาและบ�าบัดโรคมะเร็ง สาขาวิชามะเร็งวิทยา ภาควิชาอายุรศาสตร์
คณะแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์
โทรศัพท์ 074-45-1469 หรือ 089-466-1138 โทรสาร 074-45-5856 E-mail: r_nanthiya@yahoo.com
กิตติกรรมประกาศ :
ขอขอบคุณทีมแพทย์และพยาบาล โรงพยาบาลเครือข่าย E-consult ได้แก่ โรงพยาบาลศูนย์ตรัง โรงพยาบาลศูนย์ยะลา
โรงพยาบาลนราธิวาสราชนครินทร์ โรงพยาบาลพัทลุง โรงพยาบาลศูนย์หาดใหญ่ โรงพยาบาลศูนย์วชิระภูเก็ต
และโรงพยาบาลปัตตานี ในการประสานงาน ร่วมดูแลรักษาผู้ป่วยอย่างเข้มแข็ง และขอขอบคุณทีมแพทย์รังสีรักษา
ี
ทีมพยาบาลรังสีรักษาท่เป็นส่วนหน่งท่ทาให้ E-consult สามารถเป็นโปรแกรมท่ให้ช่วยเหลือผู้ป่วยโรคมะเร็ง
ี
ึ
�
ี
ได้อย่างสมบรูณ์
ภาพที่ 1 แสดงเครือข่ายผู้ใช้โปรแกรม E-consult
58